Lịch sử danh hiệu của những người kế vị Thánh Phêrô
Lịch sử danh hiệu của những người kế vị Thánh Phêrô
Hành động đầu tiên của Đức tân Giáo hoàng, ngay sau khi chấp nhận cuộc bầu cử theo giáo luật của mình với tư cách là Giáo hoàng tối cao và trước khi hoàn thành những nghĩa vụ khác, là việc lựa chọn tên của mình. Tên này được Hồng y Phó tế công bố theo công thức nổi tiếng “Habemus Papam”, tiếp theo là tên rửa tội của Giáo hoàng bằng tiếng Latin.
Truyền thống lâu đời về việc thay đổi tên rửa tội
Theo một truyền thống lâu đời, tên này khác với tên rửa tội—một sự lựa chọn tuân theo tiền lệ do Đức Giáo hoàng tiên khởi, Thánh Phêrô, tên khai sinh của ngài là Simon.
Phong tục này xuất hiện sớm nhất vào thiên niên kỷ đầu tiên của Kitô giáo để biểu thị rằng cuộc bầu cử vào Tòa Thánh Phêrô cũng giống như một lần tái sinh.
Trong những thế kỷ đầu của Kitô giáo, nhiều Giáo hoàng đã đổi tên vì tên ban đầu của họ có nguồn gốc từ ngoại giáo.
Tuy nhiên, không phải tất cả các Giáo hoàng đều tuân theo thông lệ này. Trong số 266 Giáo hoàng trong lịch sử (267 bao gồm cả vị tiếp theo), chỉ có 129 người đã chọn một tên mới.
Truyền thống này đã trở thành thông lệ bắt đầu từ năm 955 với Đức Giáo hoàng Gioan XII, và tiếp tục cho đến ngày nay, ngoại trừ Adrian VI (1522-1523) và Marcellus II (1555). Đối với một số Giáo hoàng, tên mới thực sự là tên thứ ba trong cuộc đời của họ, vì họ xuất thân từ các dòng tu.
Lý do đằng sau việc lựa chọn tên
Đối với việc lựa chọn tên, nhiều vị thường chọn cùng tên với người tiền nhiệm trực tiếp hoặc gần đây của họ vì sự tôn trọng, ngưỡng mộ hoặc công nhận, điều này cũng báo hiệu mong muốn noi gương họ và tiếp tục các triều đại giáo hoàng có liên quan nhất.
Những người khác chọn một tên khác với tên của người tiền nhiệm trực tiếp của họ, đôi khi biểu thị cam kết đổi mới và thay đổi. Điều này được thể hiện rõ qua Đức Giáo hoàng Phanxicô, Đức Giáo hoàng đầu tiên trong lịch sử lấy tên của Thánh Assisi.
Những tên phổ biến nhất: Gioan, Gregory, Benedictô và Piô
Trong lịch sử Giáo hoàng, tên được sử dụng phổ biến nhất là Gioan, lần đầu tiên được Thánh Gioan I, Đức Giáo hoàng và vị tử đạo, chọn vào năm 523. Giáo hoàng cuối cùng chọn tên này là người Ý Angelo Giuseppe Roncalli, được bầu làm Giáo hoàng Gioan XXIII vào năm 1958, được Đức Giáo hoàng Phanxicô tuyên thánh vào năm 2014.
Những tên thường dùng khác bao gồm Gregory, để vinh danh Đức Giáo hoàng Gregory I, thường được gọi là Thánh Gregory Cả (590-604), được Gregory XVI sử dụng lần cuối vào năm 1831, và Benedictô được chọn mười sáu lần, bao gồm cả Joseph Ratzinger vào năm 2005.
Những tên thường dùng khác trong truyền thống Giáo hoàng bao gồm Clement, Innocent, Leo và Piô.
Từ năm 1775 đến năm 1958, trong số 11 Giáo hoàng, có 7 vị được đặt tên là Piô, từ Piô VI (1775–1799) đến Piô XII (1939–1958). Eugenio Pacelli lấy tên là Piô XII vì ngài có họ hàng xa với Piô IX (1846–1878), nhưng cũng vì lòng biết ơn đối với Piô X (1903–1914), ngài đã được phong thánh vào năm 1954, và cuối cùng, để ghi nhận trực tiếp Piô XI (1922–1939), người đã phong ngài làm Hồng y và Quốc vụ khanh.
Trong số những tên chưa bao giờ được Giáo hoàng chọn có Giusr, Giacôbê, Anrê và Lucca. Không có Giáo hoàng nào từng chọn tên Phêrô, vì lòng tôn kính đối với Đức Giáo hoàng tiên khởi.
Sáu Giáo hoàng có tên là Tông đồ Phaolô
Tuy nhiên, sáu Giáo hoàng đã lấy tên là Tông đồ Phaolô, bao gồm Đức Giáo hoàng Montini (Phaolô VI, 1963–1978), ngài đã lựa chọn phản ảnh một trong những khía cạnh quan trọng của triều đại giáo hoàng của mình—việc khởi xướng những chuyến tông du ở nước ngoài.
Hai Giáo hoàng với hai tên gọi
Đức Giáo hoàng đầu tiên sử dụng tên kép là Albino Luciani vào năm 1978, ngài đã trở thành Gioan Phaolô Paul I, nhấn mạnh tính liên tục với những triều đại giáo hoàng của Gioan XXIII và Phaolô VI. Người kế nhiệm của ngài, Karol Wojtyła, đã lặp lại sự lựa chọn này với tên gọi Gioan Phaolô II.
Đối với Benedictô XVI, trong buổi tiếp kiến chung đầu tiên của mình vào ngày 27 tháng Tư năm 2005, ngài đã giải thích rằng ông đã chọn tên Benedictô để kết nối một cách tượng trưng với Đức Giáo hoàng Benedict XV, ngài đã lãnh đạo Giáo hội trong giai đoạn hỗn loạn của Thế chiến thứ nhất, và với nhân vật phi thường là Thánh Benedictô thành Nursia, Thượng phụ của Tu viện Tây phương và là đồng bổn mạng của Âu châu.
Jos. Nguyễn Minh Sơn