Malala: Tất cả chúng ta phải dũng cảm đấu tranh cho quyền được giáo dục

Malala: Tất cả chúng ta phải dũng cảm đấu tranh cho quyền được giáo dục

Image

Năm 14 tuổi, trong cuộc đấu tranh khẳng định quyền được giáo dục của phụ nữ tại quê nhà Pakistan, Malala Yousafzai đã trở thành mục tiêu của một cuộc tấn công tàn bạo từ Taliban, suýt chút nữa đã cướp đi sinh mạng của cô.

Nhưng Malala không dừng lại. Cô tiếp tục cuộc đấu tranh mà cô đã bắt đầu từ năm 11 tuổi, khi cô bắt đầu viết blog ủng hộ quyền được đến trường của trẻ em gái tại Thung lũng Swat quê hương mình.

Chỉ trong một thời gian ngắn đáng kinh ngạc, cô đã trở thành một động lực toàn cầu trong việc thúc đẩy quyền được giáo dục cho phụ nữ ở khắp mọi nơi. Cô đã trở thành nguồn cảm hứng cho vô số người - cả phụ nữ lẫn nam giới - những người đã tham gia vào sự nghiệp của cô.

Năm 2014, khi mới 17 tuổi, Malala đã trở thành người trẻ nhất từng nhận giải Nobel Hòa bình. Cùng với cha mình, giáo viên Ziauddin Yousafzai, cô đã thành lập Quỹ Malala, một quỹ trong hơn một thập kỷ đã đấu tranh cho quyền được tiếp cận giáo dục thông qua những dự án và sáng kiến ​​cụ thể.

Trong cuộc phỏng vấn độc quyền với Vatican News, Malala chia sẻ về kiên quyết của mình đối với giáo dục trẻ em gái, suy từ về hàng triệu trẻ em bị từ chối quyền được đến trường do chiến tranh, và nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại liên tôn, ngay cả trong việc thúc đẩy giáo dục.

Hỏi: Hành trình của bạn, từ một blogger trẻ ở Thung lũng Swat trở thành một người ủng hộ giáo dục toàn cầu, là nguồn cảm hứng cho cả thế giới. Trải nghiệm cá nhân và cam kết của bạn đối với giáo dục đã thay đổi như thế nào qua nhiều năm?

Khi tôi bắt đầu lên tiếng ủng hộ giáo dục trẻ em gái, tôi đã rất hy vọng. Tôi tin rằng các nhà lãnh đạo chính phủ và những tổ chức đã lên tiếng ủng hộ sẽ tận dụng sức mạnh của mình để hành động nhanh chóng và quyết đoán hầu thay đổi thế giới cho phụ nữ trẻ. Giờ đây, ở tuổi 28, tôi có thể thừa nhận một sự thật đáng buồn hơn: thay đổi cần có thời gian.

Mặc dù đã vận động nhiều năm, hơn 122 triệu trẻ em gái vẫn không được đến trường. Kinh nghiệm đã dạy tôi rằng tiến bộ đòi hỏi nhiều hơn những lời hứa hẹn — nó đòi hỏi những giải pháp sáng tạo, nguồn lực bền vững và sự kiên nhẫn. Nhưng những thách thức này không làm giảm đi cảm giác cấp bách của tôi trong việc tạo ra một tương lai tốt đẹp hơn cho trẻ em gái. Đây là sứ mệnh của tôi trong cuộc đời và sẽ luôn như vậy.

H: Xung đột và bạo lực, từ Syria đến Ukraine, từ Gaza đến Nam Sudan, đã ngăn cản hàng triệu trẻ em, đặc biệt là trẻ em gái, đến trường, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng xóa mù chữ toàn cầu. Làm thế nào chúng ta có thể bảo đảm những trẻ em này không bị bỏ lại phía sau, bị lãng quên?

Suy nghĩ về điều này khiến tôi trằn trọc suốt đêm. Hiện tại, có bao nhiêu trẻ em đang ngủ thiếp đi khi nghe thấy tiếng súng nổ? Có bao nhiêu trường học đã bị giội bom trong tuần này? Có bao nhiêu gia đình đã bị chia lìa mãi mãi và sẽ không bao giờ hồi phục?

Ở Gaza, số lượng trẻ em thiệt mạng thật đáng kinh ngạc và khủng khiếp. Khi chứng kiến ​​một cuộc diệt chủng như thế này, đôi khi chúng ta cảm thấy như một tình huống vô vọng, như thể không có gì chúng ta có thể làm được — nhưng điều đó không đúng.

Để giúp đỡ trẻ em bị ảnh hưởng bởi xung đột, chúng ta có thể tài trợ cho giáo dục trong trường hợp khẩn cấp và hỗ trợ những tổ chức địa phương cung cấp không gian cho trẻ em tiếp cận các nguồn lực thiết yếu, tài liệu học tập và hỗ trợ sức khỏe tâm thần. Việc cho trẻ em đi học, hoặc đưa các em trở lại trường học càng sớm càng tốt, là vô cùng quan trọng đối với sức khỏe tâm lý xã hội và cảm giác an toàn của các em.

H: Tình hình của trẻ em gái A Phú Hản dưới sự cai trị của Taliban vẫn còn rất tồi tệ, với những hạn chế nghiêm trọng về khả năng tiếp cận giáo dục của các em. Tại A Phú Hãn, tương lai của cả một thế hệ phụ nữ đang bị đe dọa. Quỹ Malala đang thực hiện những hành động nào để hỗ trợ trẻ em gái A Phú Hãn, và cộng đồng quốc tế có thể làm gì để duy trì những nỗ lực này?

Quy mô đàn áp của Taliban gần như không thể tưởng tượng nổi. Phụ nữ và trẻ em gái bị cấm đi học, đi làm và bất kỳ hình thức tham gia công cộng và chính trị nào. Họ đang kiểm soát mọi khía cạnh trong cuộc sống của phụ nữ, gồm cả việc họ có được phép ra công viên hay không, giọng nói của họ được phép lớn đến mức nào, cách ăn mặc của họ. Đây không chỉ là sự phân biệt giới tính; mà là sự phân biệt chủng tộc giới tính.

Tuần này, Quỹ Malala thông báo rằng chúng tôi sẽ cam kết 3 triệu Mỹ kim tài trợ mới và mở rộng để giúp đỡ trẻ em gái ở A Phú Hãn bằng cách đáp ứng các nhu cầu giáo dục cấp thiết và thúc đẩy công lý lâu dài. Từ trường học tại nhà đến truyền hình và radio vệ tinh, nền tảng trực tuyến và ứng dụng ngoại tuyến, chúng tôi hỗ trợ những chương trình sáng tạo, linh hoạt giúp trẻ em gái tiếp tục được học tập dưới sự cai trị của Taliban.

Thông qua Sáng kiến ​​A Phú Hãn, chúng tôi cũng sát cánh cùng những nhà lãnh đạo nữ và những người bảo vệ nhân quyền để dẫn dắt một phong trào toàn cầu — thúc đẩy những nhà lãnh đạo thế giới chấm dứt phân biệt giới tính và bảo đảm tương lai giáo dục cho trẻ em gái.

H: Bạn đã nhiều lần nhấn mạnh - đặc biệt là khi nhận Giải Nobel Hòa bình năm 2014 - rằng giáo dục là một quyền cơ bản của con người cần được bảo vệ và thúc đẩy. Bạn đã liều mạng sống vì quyền đó. Bạn nhìn nhận giáo dục như thế nào về việc góp phần đạt được các mục tiêu như bình đẳng giới, phát triển kinh tế và hòa bình, nhất là trong những cộng đồng thiểu số?

Giáo dục thắp lên hy vọng về một tương lai hòa bình và bình đẳng hơn. Trường học là nơi trẻ em học tư duy phản biện và cách giải quyết vấn đề. Đây cũng là nơi các em kết bạn, xây dựng lòng trắc ẩn và học cách làm việc với tha nhân. Những kỹ năng này là chìa khóa để giải quyết bất công - như sự kỳ thị và phân biệt đối xử với phụ nữ - và nhắc nhở mọi người về tình người.

Hỏi: Thông qua Quỹ Malala, bạn đã trao quyền cho những người tiên phong trong lĩnh vực giáo dục địa phương. Bạn có thể chia sẻ câu chuyện về một nhà hoạt động cộng đồng, người mà công việc của họ đã truyền cảm hứng cho bạn, và cách tiếp cận của họ thể hiện sức mạnh của những sáng kiến ​​xóa mù chữ dựa vào cộng đồng như thế nào?

Từ khi còn nhỏ, tôi đã thấy một người có thể tạo ra tác động tích cực như thế nào. Cha tôi, một giáo viên ở quê nhà chúng tôi tại Pakistan, thường đi từng nhà thuyết phục những gia đình cho con gái họ đến trường. Những nỗ lực của ông đã thay đổi cuộc đời của vô số trẻ em gái - và gia đình của họ.

Cha tôi và tôi đã thành lập Quỹ Malala để giúp nhiều người tạo ra thay đổi hơn nữa mở rộng tầm ảnh hưởng của họ. Hiện nay, chúng tôi hợp tác với những tổ chức địa phương ở A Phú Hãn, Ba Tây, Ethiopia, Nigeria, Pakistan và Tanzania, những tổ chức đang thúc đẩy tiến bộ cho giáo dục trẻ em gái.

Mùa hè này, tôi đã đến thăm Quận Kongwa ở Tanzania để chứng kiến ​​hoạt động của Sáng kiến ​​Msichang, đối tác của chúng tôi. Tổ chức của họ giúp đỡ những bà mẹ trẻ bị buộc phải nghỉ học tiếp tục con đường học vấn. Tôi đã thăm những lớp học, gặp gỡ đội ngũ của họ và lắng nghe các em học sinh chia sẻ về những rào cản mà các em gặp phải trong học tập và quyết tâm thúc đẩy các em tiến lên phía trước.

Cho đến nay, Sáng kiến ​​Msichang đã giúp hơn 400 phụ nữ trẻ trở lại trường học. Những nỗ lực của họ đã khẳng định lại với tôi tầm quan trọng của việc này — và việc đầu tư vào những con người sáng tạo, nhiệt huyết, những người muốn giúp các em gái thành công có ý nghĩa sâu sắc như thế nào.

Hỏi: Đức Thánh Cha Leo XIV, giống như Đức Giáo hoàng Phanxicô, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục như một nền tảng cơ bản để thúc đẩy hòa bình và thúc đẩy nhân quyền. Bạn có đồng ý rằng đối thoại liên tôn có thể thúc đẩy những sáng kiến ​​giáo dục không?

Hoàn toàn đồng ý. Luôn có điều gì đó mọi người có thể học hỏi lẫn nhau. Khi tôi bắt đầu học đại học, tôi đã gặp gỡ rất nhiều bạn mới từ khắp nơi trên thế giới, những người đã cho tôi cơ hội tiếp xúc với nhiều tôn giáo, giá trị và sở thích khác nhau. Điều đó đã thách thức một số niềm tin của tôi và mở rộng thế giới quan của tôi theo hướng tốt đẹp hơn. Khoảng thời gian này quan trọng với cuộc đời tôi đến mức tôi đã viết rất nhiều về nó trong cuốn hồi ký mới của mình, “Finding My Way”.

Tôi hy vọng độc giả sẽ thấy trong câu chuyện của tôi tình bạn và cộng đồng có thể thay đổi chúng ta như thế nào, và những kết nối mà chúng ta xây dựng có thể thay đổi thế giới xung quanh. Khi mọi người thuộc những tín ngưỡng khác nhau đến với nhau, đó có thể là cơ hội để hiểu nhau hơn và nhắc nhở chúng ta về nhiều giá trị chung. Tôi thực sự tin vào sức mạnh của giáo dục trong việc thu hẹp khoảng cách và thúc đẩy sự đồng cảm giữa các nền văn hóa và tôn giáo.

Hỏi: Vài ngày nữa, chúng ta sẽ kỷ niệm Ngày Quốc tế xóa mù chữ của Liên Hiệp Quốc (8 tháng 9). Bạn muốn chia sẻ thông điệp gì với khán giả để truyền cảm hứng hành động nhằm bảo đảm mọi trẻ em, đặc biệt là trẻ em gái, đều có thể đọc, viết và học tập một cách tự do?

Hàng ngày, có vô số trẻ em gái học dưới ánh nến, đi bộ hàng dặm đến trường, hoặc học bất chấp những người bảo các em ở nhà. Lòng dũng cảm và quyết tâm học tập của các em đã truyền cảm hứng cho tôi.

Trong Hồi giáo, hành động phục vụ và tìm kiếm kiến ​​thức là những nguyên lý cốt lõi của đức tin. Tôi biết những điều này cũng được coi trọng trong truyền thống Công giáo. Nếu có những cô gái sẵn sàng mạo hiểm tất cả để có cơ hội được học tập, thì tôi tin rằng tất cả chúng ta đều có thể tìm thấy sức mạnh để cùng họ lên tiếng.

Sự thay đổi sẽ không tự nhiên mà có. Chúng ta phải lắng nghe những trẻ gái và kêu gọi các nhà lãnh đạo đầu tư vào giáo dục và những giải pháp lâu dài.

Nguyễn Minh Sơn