Mật nghị Hồng y từ thời Trung cổ đến ngày nay
Mật nghị Hồng y từ thời Trung cổ đến ngày nay
Thuật ngữ “Conclave” bắt nguồn từ hai từ tiếng Latin: cum (với/cùng) và clavis (chìa khóa). Trong thuật ngữ của Giáo hội, nó chỉ rõ cả hai, vừa là nơi biệt lập nơi diễn ra cuộc bầu cử giáo hoàng, vừa là nhóm hồng y được triệu tập tại đó để bầu tân Giáo hoàng.
Được Giáo hoàng Gregory X chính thức thiết lập vào năm 1274
Mật nghị Hồng y sắp tới bắt đầu vào ngày 7 tháng Năm để bầu ra Giáo hoàng thứ 267 sẽ là mật nghị thứ 76 theo hình thức mà chúng ta biết ngày nay, được Đức Giáo hoàng Gregory X thành lập vào năm 1274, và mật nghị thứ 26 được tổ chức dưới sự chứng kiến của Michelangelo trong bức tranh ‘Phán quyết cuối cùng’ tại Nguyện đường Sistine.
Trong nhiều thế kỷ, nhiều cuộc cải cách khác nhau đã dần định hình quy trình bầu Giáo hoàng. Những thay đổi quan trọng đầu tiên được Đức Giáo hoàng Nicholas II đưa ra vào năm 1059 với Sắc lệnh In nomine Domini, trong đó nêu rõ rằng chỉ có các hồng y mới được bầu Giáo hoàng Roma.
Trước đó, Người kế vị Thánh Phêrô được bầu với sự tham gia của cộng đồng giáo hội: giáo sĩ đánh giá những ứng cử viên do các tín hữu đề xuất, và các giám mục chọn Giáo hoàng. Tất nhiên, những ảnh hưởng bên ngoài và sự can thiệp từ những thế lực chính trị đã đóng vai trò chính trong cuộc bầu cử, thường cản trở tiến trình bầu cử.
Năm 1179, Đức Giáo hoàng Alexander III đã ban hành Hiến pháp Licet de vitanda đưa ra yêu cầu phải có đa số hai phần ba — một yếu tố quan trọng vẫn tồn tại cho đến ngày nay.
Cuộc bầu cử năm 1268-1271 tại Viterbo, cuộc bầu cử dài nhất trong lịch sử Giáo hội
Sau đó là sự ra đời của Mật nghị Hồng y. Bối cảnh này đã được Đức Giáo hoàng Gregory X chính thức hóa vào năm 1274 trong Hiến pháp Ubi periculum, nội dung quy định rằng trong những cuộc bầu cử trong tương lai, các hồng y phải bị nhốt trong sự cô lập “cum clave”, từ cả bên trong và bên ngoài, để họ có thể tập trung vào nhiệm vụ bầu ra người đứng đầu tiếp theo của Giáo hội Công giáo “mà không có bất kỳ sự can thiệp chính trị hoặc cá nhân nào”.
Điều này diễn ra sau cuộc bầu cử của chính ngài tại thành phố Viterbo vào năm 1271, kéo dài gần ba năm (1268-1271), do sự can thiệp từ bên ngoài, và được biết đến là cuộc bầu cử dài nhất trong lịch sử. Câu chuyện kể rằng vào năm 1268, 18 vị hồng y đã tụ họp tại cung điện của giáo hoàng ở Viterbo để bầu ra Giáo hoàng mới nhưng không thể quyết định. Vì thất vọng, người dân Viterbo quyết định nhốt họ trong cung điện và xây tường chặn cửa. Cuối cùng, Teobaldo Visconti, khi đó là Tổng phó tế của Liege, người không phải là hồng y, thậm chí không phải là linh mục, đã được bầu là Đức Giáo hoàng Gregory X.
Mật nghị đầu tiên vào năm 1276
Sau Ubi periculum, Mật nghị chính thức đầu tiên được tổ chức tại Arezzo, Tuscany, vào năm 1276 với cuộc bầu cử của Innocent V. Năm 1621, Đức Giáo hoàng Gregory XV đã đưa ra yêu cầu về những cuộc bỏ phiếu kín và bỏ phiếu bằng văn bản. Năm 1904, Đức Giáo hoàng Piô X đã bãi bỏ mọi quyền loại trừ được cho là có và thực thi sự bí mật về mọi điều xảy ra trong Mật nghị Hồng y—ngay cả sau khi kết thúc.
Những thay đổi từ thế kỷ 20 đến nay
Sau Thế chiến II, năm 1945, Đức Giáo hoàng Piô XII đã ban hành Tông hiến Vacantis Apostolicae Sedis, đưa ra những quy tắc mới. Từ thời điểm Tòa Thánh bị bỏ trống, tất cả các hồng y— gồm cả Quốc vụ khanh và các Tổng trưởng Thánh bộ—sẽ ngừng nhiệm vụ của mình, ngoại trừ Thị tùng viên, Linh mục xá giải và Đại diện Roma. Sau đó, trong Motu proprio Ingravescentem Aetatem, Đức Thánh Giáo hoàng Phaolô VI đã ra sắc lệnh rằng chỉ những Hồng y dưới 80 tuổi mới được bỏ phiếu.
Không phải tất cả các Mật nghị đều được tổ chức tại Nguyện đường Sistine
Mật nghị đầu tiên được tổ chức tại Nguyện đường Sistine là vào năm 1492. Mặc dù mọi Mật nghị đều được tổ chức tại Nguyện đường Sistine kể từ năm 1878, nhưng trong nhiều thế kỷ, những cuộc bầu cử đã diễn ra ở nhiều địa điểm khác nhau trước khi quyết định được bối cảnh cố định. Hầu hết vẫn được tổ chức tại Roma, nhưng 15 cuộc bầu cử trước đây đã diễn ra bên ngoài Thành phố Vĩnh cửu.
Một số Mật nghị thậm chí đã được tiến hành bên ngoài nước Ý. Mật nghị năm 1314-16 được tổ chức tại Pháp, và một thế kỷ sau, Mật nghị năm 1415-17 được tổ chức tại Đức.
Trong Tông Hiến “Universi Dominici Gregis”, Đức Thánh Giáo hoàng Giaon Phaolô II đã xác nhận nhà nguyện nổi tiếng nhất thế giới, được gọi là “Via Pulchritudinis” (Con đường của vẻ đẹp) là địa điểm chính thức để bầu tân Giáo hoàng.
Thời gian diễn ra Mật nghị
Thời gian diễn ra Mật nghị khác nhau. Như đã đề cập ở trên, cuộc bầu cử dài nhất trong lịch sử là cuộc bầu cử của Gregory X, kéo dài hai năm hai tháng. Về đối lập quan điểm kết thúc là cuộc bầu cử năm 1503 chỉ kéo dài vài giờ và dẫn đến sự bầu chọn của Đức Giáo hoàng Julius II.
Thời gian diễn ra Mật nghị Hồng y cho Đức cố Giáo hoàng Phanxicô tương đối ngắn: ngài được bầu vào ngày 13 tháng Ba năm 2013 chỉ sau năm vòng trong vòng chưa đầy hai ngày.
Thông thường, tân Giáo hoàng được bầu sẽ xuất hiện trên ban công để chào đám đông ở công trường Thánh Phêrô trong vòng một tiếng đồng hồ sau khi khói bốc lên từ ống khói trên Nguyện đường Sistine.
Mặc dù mọi Đức Giáo hoàng trong vài thế kỷ qua đều là hồng y, nhưng đây không phải là yêu cầu bắt buộc. Tuy nhiên, điều này cực kỳ phổ biến và Đức Giáo hoàng cuối cùng được bầu chọn mà trước đó không phải là hồng y là Đức Giáo hoàng Urban VI vào năm 1378.
Jos. Nguyễn Minh Sơn