Người mục tử sẵn sàng hy sinh: Tầm nhìn của ĐGH Lêô XIV cho giáo hội và thế giới

NGƯỜI MỤC TỬ SẴN SÀNG HY SINH: TẦM NHÌN CỦA ĐỨC THÁNH CHA LÊÔ XIV CHO GIÁO HỘI VÀ THẾ GIỚI

NGÀY 18 tháng 5 năm 2025, trong thánh lễ khai mạc triều giáo hoàng mới, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã đứng trước cộng đoàn tín hữu tại Quảng trường Thánh Phêrô, không chỉ để khởi đầu sứ vụ của mình mà còn để phác họa một tầm nhìn sâu sắc và đầy cảm hứng về vai trò của Giáo hội trong thế giới hiện đại. Với lòng khiêm nhường và sự chân thành, ngài đã chia sẻ hình ảnh người mục tử – một người lãnh đạo không cai trị bằng quyền lực, mà phục vụ bằng tình yêu, dẫn dắt đoàn chiên bằng sự hy sinh và hướng tới sự hiệp nhất. Bài giảng của ngài không chỉ là một lời mời gọi dành cho Giáo hội, mà còn là một thông điệp mạnh mẽ gửi đến toàn thể nhân loại trong một thế giới đang bị chia rẽ bởi bất hòa, bạo lực, và bất công.

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những thách thức chưa từng có – từ xung đột vũ trang, bất bình đẳng kinh tế, khủng hoảng môi trường, đến sự phân cực trong tư tưởng và văn hóa – Đức Lêô XIV đã nhấn mạnh rằng Giáo hội phải trở thành “men hiệp thông”, một lực lượng hòa giải và chữa lành. Ngài khẳng định rằng sứ mạng của Giáo hội không chỉ là gìn giữ đức tin, mà còn là sống và lan tỏa tình yêu của Chúa Kitô, đáp ứng các nhu cầu cấp thiết của thời đại bằng lòng khiêm nhường, sự hy sinh, và tinh thần mở lòng với mọi người.

Bài giảng của Đức Thánh Cha không chỉ dừng lại ở việc truyền cảm hứng, mà còn đặt ra một lộ trình rõ ràng cho Giáo hội trong việc đối diện với các thách thức của thế kỷ 21. Ngài nhấn mạnh rằng người mục tử – từ giáo hoàng, giám mục, linh mục, đến mọi tín hữu – phải trở thành nhân chứng sống động của Tin Mừng, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ, nâng đỡ, và đồng hành cùng những người được trao phó. Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ phân tích chi tiết các khía cạnh chính trong bài giảng của ngài, từ hình ảnh người mục tử tự hiến, vai trò của sự hiệp nhất, đến tinh thần truyền giáo trong một thế giới đầy biến động.

Trong bài giảng, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã bắt đầu bằng việc dẫn dắt cộng đoàn trở về với hình ảnh người mục tử tốt lành trong Tin Mừng Gioan (Ga 10:11-18), nơi Chúa Giêsu tự mô tả mình là “người chăn chiên tốt lành, sẵn sàng hy sinh mạng sống vì đoàn chiên”. Hình ảnh này không chỉ là một biểu tượng thiêng liêng, mà còn là nền tảng thần học cho sứ mạng của mọi người lãnh đạo trong Giáo hội. Đức Lêô XIV nhấn mạnh rằng vai trò của người mục tử bắt nguồn từ tình yêu tự hiến, một tình yêu không tìm kiếm lợi ích cá nhân, không dựa trên quyền lực hay sự thống trị, mà được định hình bởi sự phục vụ và hy sinh.

Ngài đã trích dẫn lời Chúa Giêsu nói với Phêrô sau khi phục sinh: “Hãy yêu thương nhiều hơn” (x. Ga 21:15-17), để khẳng định rằng tình yêu là động lực cốt lõi của người mục tử. Lời mời gọi “yêu thương nhiều hơn” không chỉ là một lời khuyên, mà là một mệnh lệnh thiêng liêng, đòi hỏi người lãnh đạo phải đặt lợi ích của đoàn chiên lên trên ý riêng, sẵn sàng từ bỏ sự thoải mái, danh vọng, hay thậm chí mạng sống để bảo vệ và nâng đỡ cộng đoàn. Đức Lêô XIV giải thích rằng tình yêu này không phải là một cảm xúc thoáng qua, mà là một cam kết lâu dài, được thể hiện qua những hành động cụ thể như lắng nghe, đồng hành, và chia sẻ nỗi đau của những người xung quanh.

Một trong những điểm nhấn quan trọng trong bài giảng của Đức Thánh Cha là sự phân biệt rõ ràng giữa vai trò của người mục tử và những hình mẫu lãnh đạo thế tục. Trong một thế giới bị chi phối bởi quyền lực, lợi ích cá nhân, và sự cạnh tranh, người mục tử được mời gọi đi ngược lại dòng chảy đó. Ngài không cai trị hay áp đặt, mà phục vụ “niềm vui và đức tin” của cộng đoàn. Đức Lêô XIV nhấn mạnh rằng quyền bính trong Giáo hội không phải là quyền lực để thống trị, mà là trách nhiệm để nâng đỡ, khích lệ, và dẫn dắt mọi người đến gần hơn với Chúa Kitô.

Sự phục vụ này đòi hỏi lòng khiêm nhường sâu sắc. Đức Thánh Cha đã nhắc nhở rằng người mục tử phải “hạ mình xuống” như Chúa Giêsu, Đấng đã rửa chân cho các môn đệ (Ga 13:1-17). Hành động rửa chân không chỉ là một biểu tượng của sự khiêm nhường, mà còn là một lời mời gọi người lãnh đạo sống một đời sống đơn sơ, gần gũi, và sẵn sàng chia sẻ gánh nặng của những người khác. Trong bối cảnh hiện nay, khi nhiều xã hội bị chia rẽ bởi sự bất bình đẳng và đặc quyền, hình ảnh người mục tử khiêm nhường trở thành một lời chứng mạnh mẽ, thách thức các giá trị thế tục và mời gọi mọi người hướng tới một đời sống công bằng và huynh đệ hơn.

Đức Lêô XIV đặc biệt nhấn mạnh rằng người mục tử phải là “chứng nhân của tình yêu vô vị lợi”. Trong một thế giới nơi các giá trị vật chất và lợi ích cá nhân thường chiếm ưu thế, ngài kêu gọi các nhà lãnh đạo Giáo hội sống một đời sống phản ánh sự quảng đại và hy sinh của Chúa Kitô. Sự hy sinh này không chỉ giới hạn ở những hành động anh hùng, như việc sẵn sàng chết vì đoàn chiên, mà còn bao gồm những hy sinh hàng ngày: từ bỏ thời gian, sự thoải mái, hay những tham vọng cá nhân để phục vụ lợi ích của cộng đoàn.

Ngài đã chia sẻ một câu chuyện cảm động về một linh mục ở vùng sâu vùng xa, người đã dành cả cuộc đời để đồng hành với những người nghèo khổ, bất chấp những khó khăn về sức khỏe và sự cô lập. Câu chuyện này minh họa rằng sự hy sinh không cần phải là điều gì to lớn hay được công nhận, mà có thể là những hành động âm thầm, bền bỉ, được thực hiện với tình yêu và lòng trung thành. Đức Lêô XIV nhấn mạnh rằng chính những hành động này làm cho hình ảnh người mục tử trở nên đáng tin cậy và truyền cảm hứng, giúp Giáo hội trở thành một dấu chỉ của hy vọng trong một thế giới đầy đau khổ.

Một trọng tâm khác trong bài giảng của Đức Thánh Cha Lêô XIV là tầm quan trọng của sự hiệp nhất trong Giáo hội. Ngài mô tả người mục tử như một “cầu nối”, người có trách nhiệm hòa hợp các khác biệt để tạo nên một cộng đoàn hiệp thông trong sự đa dạng. Trong Mật nghị Hồng y, nơi ngài được bầu chọn làm giáo hoàng, Đức Lêô XIV đã chứng kiến cách Chúa Thánh Thần “hòa hợp các nhạc cụ khác nhau” – những con người đến từ các nền văn hóa, quan điểm, và kinh nghiệm khác nhau – để tạo nên một “giai điệu duy nhất” của đức tin và tình yêu.

Sự hiệp nhất này không có nghĩa là xóa bỏ sự khác biệt, mà là trân trọng và nâng niu chúng. Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng Giáo hội là một thân thể với nhiều chi thể (1 Cr 12:12-27), và mỗi chi thể đều có giá trị độc đáo. Vai trò của người mục tử là lắng nghe câu chuyện của từng cá nhân, đồng hành với họ trong hành trình đức tin, và giúp họ cảm nhận được sự thuộc về trong cộng đoàn. Ngài kêu gọi các nhà lãnh đạo Giáo hội tránh xa cám dỗ của sự áp đặt hay đồng nhất hóa, thay vào đó hãy xây dựng một cộng đoàn nơi mọi người đều được tôn trọng và yêu thương.

Để minh họa cho tầm quan trọng của sự hiệp nhất trong đa dạng, Đức Lêô XIV đã chia sẻ về kinh nghiệm của ngài khi làm việc với các cộng đoàn đa văn hóa trong những năm trước khi trở thành giáo hoàng. Ngài kể lại cách những buổi cầu nguyện chung, dù được tổ chức bằng nhiều ngôn ngữ và phong tục khác nhau, đã trở thành những khoảnh khắc của sự hiệp thông sâu sắc. Những trải nghiệm này củng cố niềm tin của ngài rằng Chúa Thánh Thần có thể biến sự đa dạng thành một sức mạnh, miễn là các nhà lãnh đạo sẵn sàng mở lòng và làm việc vì sự hiệp nhất.

Ngài cũng nhấn mạnh rằng sự hiệp nhất không chỉ là một mục tiêu nội bộ của Giáo hội, mà còn là một sứ mạng hướng ngoại. Giáo hội được mời gọi vượt qua những rào cản của văn hóa, tôn giáo, và hoàn cảnh để mang tình yêu Thiên Chúa đến với mọi người. Trong một thế giới ngày càng bị phân cực, nơi các nhóm người thường xuyên đối đầu vì khác biệt về tư tưởng hay nguồn gốc, Giáo hội phải trở thành một dấu chỉ của sự hòa giải, một “men hiệp nhất” giúp nhân loại nhận ra rằng tất cả đều là anh chị em trong gia đình của Thiên Chúa.

Một trong những lời kêu gọi mạnh mẽ nhất của Đức Thánh Cha Lêô XIV là tinh thần truyền giáo của Giáo hội. Ngài nhấn mạnh rằng Giáo hội không được phép tự mãn hay khép kín, mà phải “mở rộng vòng tay với thế giới”. Sứ mạng truyền giáo không phải là áp đặt đức tin, mà là chia sẻ Tin Mừng với sự khiêm tốn và niềm vui, để Lời Chúa trở thành nguồn ánh sáng và an ủi cho mọi người.

Ngài đã sử dụng hình ảnh của một ngọn lửa để mô tả sứ mạng này. Giống như một ngọn lửa soi sáng và sưởi ấm, Giáo hội phải mang lại hy vọng và sự chữa lành cho một thế giới đang chìm trong bóng tối của bạo lực, bất công, và tuyệt vọng. Tuy nhiên, ngài cảnh báo rằng ngọn lửa này không được phép trở thành một đám cháy hủy diệt, tức là một sự truyền giáo mang tính kiêu ngạo hay ép buộc. Thay vào đó, Giáo hội phải loan báo Tin Mừng bằng sự dịu dàng, tôn trọng sự tự do và phẩm giá của mỗi người.

Đức Lêô XIV đặc biệt nhấn mạnh rằng sứ mạng truyền giáo phải ưu tiên cho những người nghèo khổ, bị gạt ra bên lề, và những người dễ bị tổn thương nhất trong xã hội. Ngài khẳng định rằng loan báo Tin Mừng không chỉ qua lời nói, mà còn qua đời sống. Những hành động yêu thương, lắng nghe, và đồng hành với những người bị bỏ rơi chính là cách Giáo hội làm chứng cho Chúa Kitô. Ngài đã trích dẫn lời Chúa Giêsu: “Ta đói, các ngươi đã cho ăn; Ta khát, các ngươi đã cho uống” (Mt 25:35-36), để nhắc nhở rằng việc phục vụ người nghèo không chỉ là một hành động bác ái, mà là một gặp gỡ trực tiếp với Chúa Kitô.

Ngài cũng kêu gọi Giáo hội đối diện với những vấn đề cấp bách của thời đại, như bất công kinh tế, khai thác tài nguyên thiên nhiên vô tội vạ, và bạo lực. Người mục tử được mời gọi trở thành “tiếng nói của hy vọng”, kêu gọi hòa giải, công lý, và tình huynh đệ. Đức Lêô XIV nhấn mạnh rằng Giáo hội không thể đứng ngoài lề những vấn đề này, mà phải chủ động tham gia vào việc xây dựng một thế giới công bằng và bền vững hơn.

Một khía cạnh khác của tinh thần truyền giáo là sự trân trọng đối với sự đa dạng văn hóa. Đức Thánh Cha nhấn mạnh rằng Giáo hội không tìm cách đồng hóa các nền văn hóa, mà thay vào đó học hỏi từ chúng và làm phong phú thêm Tin Mừng qua những nét độc đáo của mỗi dân tộc. Ngài đã chia sẻ về những chuyến viếng thăm mục vụ của mình đến các cộng đồng bản địa, nơi ngài chứng kiến cách họ kết hợp đức tin Kitô giáo với các truyền thống văn hóa của mình. Những kinh nghiệm này củng cố niềm tin của ngài rằng Tin Mừng không phải là một thông điệp cứng nhắc, mà là một hạt giống có thể nảy mầm trong mọi nền văn hóa, mang lại hoa trái của tình yêu và sự hiệp thông.

Trong bài giảng, Đức Lêô XIV không né tránh thực tế rằng thế giới hiện nay đang bị chia rẽ sâu sắc. Từ các cuộc xung đột vũ trang, bất bình đẳng kinh tế, đến sự phân cực trong tư tưởng và chính trị, nhân loại đang đối mặt với những vết thương sâu sắc. Ngài nhấn mạnh rằng trong bối cảnh này, Giáo hội không thể đứng ngoài cuộc, mà phải trở thành một lực lượng chữa lành, một “men hiệp thông” giúp nhân loại vượt qua những rào cản của sợ hãi, định kiến, và sự khép kín.

Ngài kêu gọi người mục tử trở thành “ngọn lửa soi sáng”, hướng dẫn đoàn chiên qua bóng tối của thời đại. Tuy nhiên, ngài cũng nhấn mạnh rằng vai trò này không hề dễ dàng. Người mục tử phải đối diện với những cám dỗ của quyền lực, sự thoải mái, hay sự thờ ơ. Họ cũng phải sẵn sàng đối mặt với sự chỉ trích, hiểu lầm, hay thậm chí là bách hại khi đứng lên bảo vệ công lý và sự thật. Đức Lêô XIV khẳng định rằng chính trong những thử thách này, người mục tử tìm thấy ý nghĩa sâu sắc của sứ mạng mình, vì họ không bước đi một mình, mà luôn được Chúa Thánh Thần đồng hành.

Một trong những thông điệp hy vọng nhất trong bài giảng của Đức Thánh Cha là niềm tin vào sức mạnh của Chúa Thánh Thần. Ngài nhấn mạnh rằng người mục tử không bao giờ đơn độc trong sứ mạng của mình. Chúa Thánh Thần là nguồn cảm hứng, sức mạnh, và sự hướng dẫn, giúp người lãnh đạo vượt qua những khó khăn và mang lại hoa trái cho công việc của mình. Ngài đã sử dụng hình ảnh của Mật nghị Hồng y để minh họa rằng, ngay cả trong những thời điểm bất định, Chúa Thánh Thần luôn hoạt động để dẫn dắt Giáo hội theo ý muốn của Thiên Chúa.

Sự hiện diện của Chúa Thánh Thần cũng là nguồn an ủi cho cộng đoàn. Đức Lêô XIV nhấn mạnh rằng Giáo hội không phải là một tổ chức của con người, mà là một cộng đoàn được Thiên Chúa召集 và duy trì. Với sức mạnh của Chúa Thánh Thần, Giáo hội có thể đối diện với mọi thách thức, từ những vấn đề nội bộ đến những khủng hoảng toàn cầu, và tiếp tục sứ mạng của mình trong việc mang tình yêu Thiên Chúa đến với mọi người.

Bài giảng khai mạc triều giáo hoàng của Đức Thánh Cha Lêô XIV không chỉ là một lời tuyên bố về sứ vụ của ngài, mà còn là một lời mời gọi dành cho toàn thể Giáo hội và nhân loại. Hình ảnh người mục tử mà ngài phác họa – một người phục vụ với tình yêu tự hiến, sẵn sàng hy sinh vì đoàn chiên, và dẫn dắt cộng đoàn hướng tới sự hiệp nhất – là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về bản chất đích thực của sứ mạng Kitô giáo. Trong một thế giới đầy bất hòa và chia rẽ, Giáo hội được mời gọi trở thành “men hiệp thông”, một dấu chỉ của hy vọng và sự chữa lành.

Với tinh thần khiêm nhường, sự hy sinh, và niềm tin vào Chúa Thánh Thần, Đức Lêô XIV đã đặt nền móng cho một triều giáo hoàng tập trung vào việc xây dựng một Giáo hội hiệp nhất, truyền giáo, và gần gũi với những người nghèo khổ. Ngài kêu gọi mọi tín hữu, từ các nhà lãnh đạo đến các thành viên trong cộng đoàn, cùng nhau sống Tin Mừng bằng hành động, mang tình yêu Thiên Chúa đến với mọi người và xây dựng một thế giới hòa hợp hơn.

Trong thời đại bất định này, thông điệp của Đức Thánh Cha Lêô XIV là một ngọn lửa soi sáng, một lời mời gọi can đảm để Giáo hội và nhân loại cùng nhau bước đi trên con đường của tình yêu, hiệp nhất, và hy vọng. Với sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, người mục tử và đoàn chiên sẽ tiếp tục sứ mạng của mình, mang Tin Mừng đến mọi ngõ ngách của thế giới, và làm chứng cho sức mạnh biến đổi của tình yêu Thiên Chúa.

Lm. Anmai, CSsR tổng hợp