Những bước đi thành công đầu tiên của ĐGH Lêô XIV

NHỮNG BƯỚC ĐI THÀNH CÔNG ĐẦU TIÊN CỦA ĐỨC GIÁO HOÀNG LÊÔ XIV

Những ngày đầu tiên của một triều đại Giáo hoàng luôn là thời điểm đầy thách thức nhưng cũng chứa đựng sự phong phú về ý nghĩa thiêng liêng và sứ mệnh. Theo nhà khảo luận nổi tiếng Jean Duchesne, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã khéo léo đặt nền móng cho triều đại của mình bằng cách tập trung các bài phát biểu khai mạc vào hai chủ đề cốt lõi: hòa bình và tầm quan trọng của mối quan hệ cá nhân với Chúa Kitô. Với sự nhấn mạnh này, ngài đã khẳng định rõ ràng rằng Chúa Kitô – Con Thiên Chúa, Đấng Cứu Thế duy nhất – là trung tâm của mọi hoạt động và sứ mệnh của Giáo hội Công giáo. Thông điệp này không chỉ mang tính thiêng liêng mà còn có ý nghĩa sâu sắc đối với các vấn đề thế tục, từ chính trị, xã hội đến văn hóa, trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều khủng hoảng.

Từ những ngày đầu tiên, các bước đi của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã được đánh giá là “hoàn hảo” bởi cả giới quan sát trong và ngoài Giáo hội. Không một lời chỉ trích nào được ghi nhận, dù là về những gì ngài đã làm hay chưa làm. Sự vắng mặt của những lời phê phán này không chỉ là minh chứng cho sự khéo léo của ngài mà còn cho thấy một sự đồng thuận hiếm có: Đức Giáo Hoàng Lêô XIV không dễ dàng bị phân loại vào bất kỳ nhãn hiệu chính trị hay tư tưởng nào, chẳng hạn như “tiến bộ” hay “bảo thủ”, “tự do” hay “truyền thống”. Trong bối cảnh thế giới hiện nay, nơi các nhãn hiệu như “chủ nghĩa dân túy” thường bị gắn với “cánh hữu” hoặc các phong trào xã hội bị coi là “cánh tả”, Đức Giáo Hoàng đã vượt qua những ranh giới phân cực này. Thay vì bị cuốn vào các cuộc tranh luận mang tính hệ tư tưởng, ngài chọn cách tiếp cận dựa trên chủ nghĩa hiện thực giản dị, phản ánh tình trạng thực tế của thế giới và sứ mệnh của Giáo hội trong thời đại này.

Trong bài phát biểu khai mạc, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã nhấn mạnh hai chủ đề chính: hòa bình trên trái đất và mối quan hệ cá nhân với Chúa Kitô. Đây không phải là những khái niệm mới mẻ trong thần học Công giáo, nhưng cách ngài trình bày đã mang lại một sức sống mới, khiến thông điệp của ngài vừa dễ tiếp cận vừa sâu sắc. Hòa bình, theo Đức Giáo Hoàng, không chỉ là sự vắng bóng của xung đột vũ trang hay căng thẳng xã hội, mà là một trạng thái nội tâm sâu sắc, một khuynh hướng của tâm hồn hướng về Thiên Chúa. Ngài khẳng định rằng hòa bình chân thật không thể đạt được chỉ thông qua các giải pháp chính trị như hòa giải hay thỏa hiệp, cũng không thể dựa vào ý chí cá nhân hay sự quyết tâm tránh đối đầu. Thay vào đó, hòa bình là một ân sủng thiêng liêng, một món quà từ Thiên Chúa, chỉ có thể nhận được khi con người mở lòng với Chúa Giêsu Nadarét – Đấng bị đóng đinh và phục sinh, Đấng mang đến bình an đích thực.

Thông điệp này của Đức Giáo Hoàng không chỉ giới hạn trong phạm vi tôn giáo mà còn có ý nghĩa đối với các nhà lãnh đạo thế giới, bao gồm các Tổng thống, Thủ tướng và những người nắm quyền lực chính trị. Trong bối cảnh hiện nay, khi chiến tranh (dưới các hình thức quân sự, kinh tế, văn hóa và thậm chí tôn giáo) đang chi phối các sự kiện toàn cầu, lời kêu gọi hòa bình của Đức Giáo Hoàng là một lời nhắc nhở rằng bất công, đau khổ và bất hạnh không thể bị thờ ơ. Ngài nhấn mạnh rằng Giáo hội Công giáo, dưới sự dẫn dắt của mình, không chỉ tồn tại để duy trì sự hiện diện của Chúa Kitô, mà còn để tích cực thúc đẩy một thế giới công bằng và hòa hợp hơn.

Trên bề mặt, thông điệp của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV có vẻ đơn giản và dễ hiểu: ai có thể phản đối hòa bình, và việc một Giáo hoàng nói về Chúa Kitô là điều tự nhiên. Tuy nhiên, nếu xét kỹ, thông điệp này mang tính cách mạng, bởi nó thách thức cách con người hiện đại phân loại các vấn đề công cộng và cá nhân. Trong thế giới ngày nay, đức tin thường bị xem là một vấn đề riêng tư, thuộc về phạm vi nội tâm, trong khi các vấn đề như hòa bình, chính trị hay kinh tế được coi là thuộc về phạm vi công cộng. Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã phá vỡ ranh giới này bằng cách kết hợp hai khía cạnh – thế tục (hòa bình trên trái đất) và thiêng liêng (mối quan hệ với Chúa Kitô) – thành một thông điệp thống nhất.

Ngài không ngần ngại chỉ ra rằng hòa giải thực sự đòi hỏi can đảm và tha thứ, hai phẩm chất không dễ đạt được trong một thế giới bị chia rẽ bởi xung đột và hệ tư tưởng. Trong bài phát biểu của mình, Đức Giáo Hoàng đã nhấn mạnh rằng những ai coi đức tin Kitô giáo là “phi lý” hoặc chỉ dành cho “những người yếu đuối và thiếu thông minh” thường chạy theo các giá trị thế tục như công nghệ, tiền bạc, quyền lực hay lạc thú. Tuy nhiên, ngài không lên án những người này, mà thay vào đó mời gọi họ mở lòng với Chúa Kitô, Đấng mang đến một con đường sống động và ý nghĩa hơn.

Một trong những điểm nổi bật trong thông điệp của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV là sự nhấn mạnh vào sứ mệnh truyền giáo của Giáo hội. Ngài kêu gọi không chỉ các giám mục, linh mục – những người kế vị các tông đồ – mà cả toàn thể giáo dân, những người đã chịu phép rửa tội, tham gia vào sứ mệnh này. Trong một thế giới ngày càng bị chi phối bởi chủ nghĩa vô thần thực tiễn, nơi đức tin Kitô giáo thường bị giảm xuống thành một tập hợp các giá trị văn hóa hoặc đạo đức, Đức Giáo Hoàng nhắc nhở rằng Kitô giáo đích thực là một mối quan hệ cá nhân và sống động với Chúa Kitô, Đấng Cứu Thế.

Ngài cảnh báo về một dạng “Kitô giáo bề ngoài”, nơi con người có thể trung thành với một cộng đồng tôn giáo hoặc các giá trị đạo đức, nhưng lại thiếu đi sự kết nối sâu sắc với Chúa Kitô. Theo Đức Giáo Hoàng, Chúa Giêsu không phải là một hình mẫu lý tưởng của con người, mà là Đấng Cứu Thế, Đấng ban cho con người những gì họ không thể tự mình đạt được. Ngài mời gọi mọi người hiệp nhất với Chúa Kitô, đón nhận Chúa Thánh Thần, và qua đó trở thành con cái của Thiên Chúa Cha. Đây là một lời kêu gọi mang tính cá nhân nhưng cũng có ý nghĩa cộng đồng, bởi nó đòi hỏi sự dấn thân không chỉ cho Thiên Chúa mà còn cho tha nhân.

Thông điệp “lấy Chúa Kitô làm trung tâm” của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV không phải là một sáng kiến mới, mà là sự tiếp nối của một di sản thần học phong phú trong lịch sử Giáo hội. Ngài lấy cảm hứng từ các nhân vật như Thánh Augustinô, người đã viết trong Tự Thú về hành trình cá nhân của mình để tìm thấy Chúa Kitô. Trong thời kỳ Cải cách, trường phái Pháp của Hồng y de Bérulle đã khởi xướng một phong trào phục hưng tâm linh nhấn mạnh mối quan hệ cá nhân với Chúa Kitô. Các thánh hiện đại như John Henry Newman, Têrêxa Hài Đồng và Charles de Foucauld cũng đã sống và rao giảng về một đời sống tâm linh tập trung vào sự kết hợp mật thiết với Chúa Kitô.

Gần đây hơn, Đức Giáo Hoàng Gioan-Phaolô II, trong thông điệp đầu tiên của mình, Redemptor Hominis (Đấng Cứu Độ Con Người), đã trình bày Chúa Kitô là trung tâm của lịch sử cứu độ. Lời kêu gọi “Đừng sợ! Hãy mở rộng cánh cửa đón Chúa Kitô” của ngài đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người và đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự sụp đổ của các chế độ độc tài ở Đông Âu. Đức Giáo Hoàng Lêô XIV tiếp tục di sản này, nhưng trong bối cảnh mới, nơi thế giới đang đối mặt với những thách thức như chiến tranh, bất bình đẳng và sự suy giảm đức tin.

Sự nhấn mạnh của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV vào Chúa Kitô là Đấng Cứu Thế không chỉ định hình thông điệp truyền giáo của ngài mà còn ảnh hưởng đến cách ngài sẽ giải quyết các vấn đề nội bộ của Giáo hội. Từ các tranh luận về quyền lực, phụng vụ, vai trò của phụ nữ, đến các vấn đề như lạm dụng, bộ máy quan liêu và tài chính của Vatican, Đức Giáo Hoàng dường như sẽ áp dụng một tiêu chuẩn duy nhất: liệu các quyết định và hành động có phản ánh sự trung thành với Chúa Kitô là Đấng Cứu Rỗi hay không.

Không giống như các cách tiếp cận dựa trên chủ nghĩa duy lý thực dụng hoặc các hệ tư tưởng hiện đại như bình đẳng, tinh hoa, hay thức tỉnh, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đặt trọng tâm vào một câu hỏi nền tảng: làm thế nào để mỗi quyết định, mỗi hành động có thể giúp con người đến gần hơn với Chúa Kitô? Đây là một cách tiếp cận vừa đơn giản vừa sâu sắc, hứa hẹn sẽ mang lại sự rõ ràng và nhất quán trong cách ngài lãnh đạo Giáo hội.

Những bước đi đầu tiên của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã đặt nền móng cho một triều đại đầy hứa hẹn. Bằng cách tập trung vào hòa bình và mối quan hệ với Chúa Kitô, ngài đã gửi đi một thông điệp vừa mang tính thiêng liêng vừa thực tiễn, vừa truyền thống vừa cách mạng. Trong một thế giới bị chia rẽ bởi xung đột và hệ tư tưởng, lời kêu gọi của ngài về hòa giải, can đảm và tha thứ là một lời nhắc nhở rằng con đường đến với hòa bình đích thực đi qua trái tim của mỗi người, được soi sáng bởi ánh sáng của Chúa Kitô.

Dù tương lai có thể mang đến những thách thức hay tranh cãi, những phát biểu khai mạc của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV sẽ mãi là một điểm tham chiếu quan trọng, nhắc nhở chúng ta về những gì thực sự cốt yếu: một thế giới hòa bình, một Giáo hội trung thành với sứ mệnh của mình, và một mối quan hệ cá nhân với Chúa Kitô, Đấng Cứu Thế duy nhất. Chúng ta chỉ có thể bày tỏ sự hài lòng và hy vọng rằng triều đại của ngài sẽ tiếp tục soi sáng và dẫn dắt thế giới theo con đường của Thiên Chúa.

Lm. Anmai, CSsR tổng hợp