Những giáo hoàng không chôn cất tại Vatican
Những giáo hoàng không chôn cất tại Vatican
Đức Thánh Cha Phanxicô đã thu xếp khi qua đời, ngài sẽ được chôn cất tại Vương cung Thánh đường Santa Maria Maggiore (Vương cung Thánh đường Đức Bà Cả). Vương cung thánh đường này rất thân thiết với ngài. Tuy nhiên, Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ không phải là giáo hoàng duy nhất chôn cất bên ngoài Thành phố Vatican.
Trong lịch sử của Giáo hội Công giáo, đã có 266 giáo hoàng và chỉ có khoảng 30 người trong số các ngài chôn cất bên ngoài Roma.
Khoảng 90 giáo hoàng được chôn cất tại Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô (21 vị trong các hang động Vatican), 22 vị tại Vương cung Thánh đường St. John the Lateran, 7 vị tại Vương cung Thánh đường Santa Maria Maggiore, 5 người tại Vương cung Thánh đường Santa Maria sopra Minerva (Vương cung Thánh đường St. Mary of Minerva), 5 vị tại Vương cung Thánh đường San Lorenzo fuori le mura (Vương cung Thánh đường St. Lawrence Outside the Walls), 3 vị tại Vương cung Thánh đường St. Paul Outside the Walls và 1 vị tại Vương cung Thánh đường Mười hai Thánh Tông đồ.
Có nhiều yếu tố khác nhau tác động đến quyết định về nơi chôn cất. Địa điểm được chọn có thể là một vương cung thánh đường mà vị giáo hoàng quá cố đặc biệt yêu thích hoặc một nơi có ý nghĩa biểu tượng quan trọng.
Cha Roberto Regoli, giám đốc Khoa Lịch sử Giáo hội tại Đại học Giáo hoàng Gregorian, nhấn mạnh rằng “truyền thống mai táng các giáo hoàng tại Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô không có từ thời kỳ đầu của Kitô giáo. Chúng ta không biết gì về những cuộc chôn cất trong hai thế kỷ đầu tiên.”
Cha Regoli chỉ ra rằng “các giáo hoàng đầu tiên cho đến thế kỷ thứ năm được chôn cất trong các hầm mộ hoặc một số tượng đài trên bề mặt. Leo I Cả là giáo hoàng đầu tiên được chôn cất tại Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô. Từ thời kỳ đó trở đi, chúng ta có những cuộc chôn cất rải rác khắp các nhà thờ ở Roma, và sau đó từ cuối thế kỷ thứ năm cho đến thế kỷ thứ 10, những cuộc chôn cất chủ yếu diễn ra tại Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô.”
Những giáo hoàng nào không chôn cất tại Vatican?
Một số giáo hoàng đã chọn các vương cung thánh đường Roma làm nơi chôn cất của mình. Người cuối cùng là Đức Giáo hoàng Leo XIII vào năm 1903, ngài muốn ngôi mộ của mình được chôn cất tại Vương cung Thánh đường Thánh John Lateran. Đức Thánh Cha Phanxicô cũng sắp xếp để ngôi mộ của mình nằm trong một vương cung thánh đường khác — Vương cung Thánh đường Santa Maria Maggiore.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã chọn Santa Maria Maggiore vì ngài có mối liên hệ đặc biệt với vương cung thánh đường này. Ngài đã cầu nguyện trước biểu tượng “Salus Populi Romani” trước và sau mỗi chuyến tông du. Ngài đã đến đó vào ngày đầu tiên của triều đại giáo hoàng của mình. Đức Giáo hoàng — một tu sĩ Dòng Tên — gắn bó với vương cung thánh đường này vì chính tại đây, Thánh Ignatius thành Loyola, người sáng lập Dòng Tên, đã cử hành Thánh lễ đầu tiên của mình.
Tuy nhiên, Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ không phải là vị giáo hoàng đầu tiên được chôn cất tại Santa Maria Maggiore. Vương cung thánh đường này có những ngôi mộ của Honorius III, Nicholas IV, Thánh Pius V, Sixtus V, Paul V, Clement VIII và Clement IX.
Truyền thống chôn cất các giáo hoàng tại Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô có từ thế kỷ thứ tư. Hang động Vatican và Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô là nơi lưu giữ hài cốt của 90 vị giáo hoàng.
St. John Lateran là nhà thờ chính tòa của giáo hoàng Roma. Không có gì ngạc nhiên khi nhiều giáo hoàng muốn được chôn cất tại đây. Như đã lưu ý, người cuối cùng được an nghỉ tại đây là Leo XIII vào năm 1903, nhưng ngài không phải là người duy nhất. Vương cung thánh đường này lưu giữ hài cốt của 22 giáo hoàng.
Hài cốt của hai giáo hoàng được tìm thấy tại Vương cung Thánh đường Phaolô Ngoại Thành — Felix III và Gioan XIII — trong khi Gioan XVIII qua đời vào năm 1009 tại tu viện của vương cung thánh đường.
Nhà thờ St. Lawrence Ngoại Thành là vương cung thánh đường được xây dựng trên hài cốt của phó tế Lawrence. Chân phước Piô IX rất gắn bó với vương cung thánh đường này và được chôn cất tại đây. Bốn giáo hoàng khác cũng được chôn cất tại vương cung thánh đường này, hầu hết đều có niên đại từ thế kỷ thứ năm.
Năm giáo hoàng, gồm hai giáo hoàng Medici, Leo X và Clement VII, được chôn cất tại Vương cung Thánh đường Santa Maria Sopra Minerva, một trong những nhà thờ được trang trí nghệ thuật nhất ở Roma và là nhà thờ Gothic cuối cùng còn sót lại trong thành phố. Nhà thờ nằm trước Học viện Giáo hội, ngôi trường đào tạo nên những “đại sứ tương lai của giáo hoàng”, các sứ thần tòa thánh.
Đức Giáo hoàng Clement XIV cũng được chôn cất tại Vương cung Thánh đường Mười hai Thánh Tông đồ ở Roma.
Trong số các giáo hoàng không được chôn cất tại Roma, chúng ta có thể kể đến Gregory XII (1406-1415) — vị giáo hoàng cuối cùng trước Benedictô XVI thoái vị và được chôn cất tại Nhà thờ chính tòa Recanati, ở Marche; Benedictô XII và Gioan XXII ở Avignon; Thánh Celestine V (mất năm 1294 sau khi thoái vị) tại Vương cung Thánh đường Collemaggio ở L’Aquila và ngôi mộ của ngài đã được Giáo hoàng Benedictô XVI viếng thăm trước khi ngài từ chức vào năm 2013; Chân phước Gregory X ở Arezzo; Thánh Gregory VII ở Salerno; và Thánh Adeodatus I ở Cinto Euganeo, Veneto.
Nơi Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ được an nghỉ
Quyết định an nghỉ tại Santa Maria Maggiore của Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ thay đổi nghi thức tang lễ.
Sau tang lễ, thi hài của ngài sẽ không được đưa đến Hang đá Vatican. Thay vào đó, thi hài sẽ được đưa đến Santa Maria Maggiore để chôn cất, gần biểu tượng “Salus Populi Romani” yêu dấu của ngài.
Jos. Nguyễn Minh Sơn