Thánh Phanxicô Assisi và Hang đá Giáng sinh đầu tiên

Thánh Phanxicô Assisi và Hang đá Giáng sinh đầu tiên

Tác giả: Patricia Mitchell – Lại Thế Lãng dịch

Trong lễ Giáng sinh năm ngoái, tôi bồng đứa cháu nội hai tháng tuổi, cháu mặc một chiếc áo lễ hội được trang trí phù hợp với chiếc áo của đứa anh hai tuổi của nó. Cháu đang ngủ rất an bình như những trẻ sơ sinh khác, mặc cho những âm thanh vui tươi phát ra từ chiếc đàn phong cầm và dàn hợp xướng cùng người tràn ngập trong ngôi nhà thờ chính tòa. Khi tôi nhìn vào cháu, tôi nghĩ “Đây không phải là tuyệt vời sao? Thiên Chúa đến với chúng ta theo cách này, một đứa trẻ sơ sinh bơ vơ, không biết gì chung quanh và hoàn toàn tùy thuộc vào sự chăm sóc của Maria và Giuse. Đây là cách Thiên Chúa yêu thương chúng ta!”

Chúng ta có thể nghĩ về việc Nhập Thể của Chúa Giêsu theo cách trừu tượng rằng Thiên Chúa sai người Con yêu dấu của Ngài xuống thế gian và sống ở giữa chúng ta. Nhưng sự thật của việc Nhập Thể chỉ đến khi chúng ta tự mình trải nghiệm nó bằng các giác quan của mình. Không có gì giống như nhìn hay bồng ẵm một đứa trẻ sơ sinh để khiến chúng ta cảm kích những gì Thiên Chúa đã làm cho chúng ta trong Chúa Giêsu.

Đây là điều mà thánh Phanxicô Assisi đã hiểu bằng trực giác. Ông biết rằng chúng ta cần những dấu hiệu vật chất hữu hình của Thiên Chúa, đó chính là tại sao Chúa Giêsu đã trở thành người phàm. Vì vậy năm 1223, ba năm trước khi qua đời, Phanxicô đã sắp xếp  để hiển thị một cảnh Chúa Giáng sinh sống động trong thánh lễ nửa đêm Giáng sinh. Ảnh hưởng của nó đối với con người là ngay lập tức và sâu rộng. Ngày nay chúng ta không thể tưởng tượng lễ Giáng sinh mà không có hang đá Giáng sinh.

Tác động của cử chỉ và hành động. Đây không phải là lần đầu tiên Phanxicô vận dụng đến sự trợ giúp của hình ảnh, cách dàn dựng và mọi yếu tố hàng ngày của thế giới vật chất để giúp truyền đạt chân lý tâm linh. Thật ra phần lớn đời sống của ông có liên quan tới những cử chỉ và hành động gây ấn tượng và những điều này có tác động nhiều hơn đến mọi người và ngay cả với bản thân ông hơn là những gì ông nói.

Chẳng hạn một hôm ông gặp một người bị bệnh phong cùi. Ông luôn luôn tránh xa những người như vậy. “Trong suốt cuộc đời tội lỗi của tôi” về sau ông viết trong bản chúc thư của ông “không điều gì khiến tôi ghê tởm bằng việc nhìn thấy những nạn nhân phong cùi”. Nhưng thay vì quay đi hay làm ngơ, ông đã cúi xuống và hôn anh ta. Hành động ôm lấy người phong cùi đó đã xua tan đi sự ghê tởm của ông và cho phép Phanxicô yêu thương người đó như Chúa Giêsu đã yêu thương ông.

Một khoảnh khắc gây ấn tượng khác là năm 1206, khi Phanxicô đứng trước vị Giám mục của Assisi ở công trường chính của thành phố. Thân phụ của ông đã rất tức giận với con trai vì đã tự ý bán đi ba cây vải đắt tiền để lấy tiền giúp sửa chữa nhà thờ San Daminano. Vị Giám mục ra lệnh cho Phanxicô phải trả lại tiền cho cha mình. Phanxicô đồng ý và ông còn làm hơn thế. Ông cởi bỏ hết quần áo, đứng trần truồng và tuyên bố “Từ nay trở đi tôi sẽ không bao giờ nói Cha tôi Pietro Bernadone nữa, nhưng Cha chúng con ở trên trời”. Chính cử chỉ công khai này đánh dấu sự đoạn tuyệt cuối cùng của Phanxicô với thế giới và với gia đình ông.

Đối với Phanxicô, đức tin không phải chỉ là vấn đề của trí tuệ; đức tin luôn luôn phải di chuyển đến trái tim và sau đó là hành vi bên ngoài.

Sự khiêm nhường của sự Nhập Thể. Thomas của Celano, đệ tử của Phanxicô và là nhà viết tiểu sử đầu tiên đã viết rằng sự khiêm nhường của việc Chúa Giêsu Nhập Thể, cũng như tình yêu ở trung tâm của cuộc Tử nạn và cái chết của Ngài, đã chiếm trọn Phanxicô đến nỗi “ông không thể suy nghĩ về bất cứ điều gì khác”. Vì vậy không có gì ngạc nhiên khi Phanxicô muốn tìm cách để giúp mọi người hiểu sâu hơn những gì Thiên Chúa đã hoàn thành khi Ngài sai Con Ngài đến thế gian. Điều này đặc biệt xẩy ra vì ông mới đi thăm Đất Thánh và vô cùng xúc động trước trải nghiệm này. Và vì vậy ông nảy sinh ý tưởng tái hiện cảnh Chúa Giáng sinh ngay ở miền trung nước Ý.

Trước hết Phanxicô được sự đồng ý của Đức Thánh Cha, vì tái hiện cảnh Chúa Giáng sinh sống động như vậy trong thánh lễ chưa từng được thử trước đây. Sau đó khoảng hai tuần lễ trước lễ Giáng sinh, Phanxicô nhờ người bạn thân John Velita ở Greccio xây dựng cảnh này. John là một nhà quý tộc, tài sản của ông ta bao gồm một số hang động trên một ngọn núi đối diện với thành phố, nơi máng cỏ sẽ được xây dựng.

Theo Celano, Phanxicô đã giải thích lý do như thế này “Tôi sẽ làm lễ tưởng niệm Hài nhi đó được sinh ra ở Bêlem, và theo một cách nào đó chứng kiến sự khó khăn của trẻ sơ sinh phải nằm trên cỏ khô trong máng cỏ với bò, lừa ở bên cạnh”.

Đây là cách thánh Bonaventure, một tác giả viết tiểu sử khác của Phanxicô mô tả buổi tối hôm đó:

Anh em được gọi đến cùng nhau, dân chúng tập họp lại, núi rừng vang vọng giọng nói của họ, và đêm uy nghi đó được làm rạng rỡ và trang trọng với nhiều ánh sáng rực rỡ và với những lời ca ngợi có giai điệu sâu lắng. Người của Thiên Chúa (Phanxicô), tràn đầy tình yêu thương dịu dàng, đứng trước máng cỏ, đẫm nước mắt và đầy tràn niềm vui . . . Sau đó ông rao giảng cho dân chúng về sự ra đời của vị Vua trong cảnh nghèo khó, ông muốn gọi Ngài là Hài nhi của Bêlem vì tình yêu dịu dàng Ngài dành cho ông.

Đó là một đêm mà tám trăm năm sau vẫn không quên được.

Cỏ khô mà hài nhi nằm đã được giữ lại và về sau nghe nói đã chữa lành nhiều người cũng như súc vật. Một người còn nói đã thấy hài nhi Giêsu mỉm cười với Phanxicô từ máng cỏ.

Ý định của Phanxicô đã được thực hiện: “Hài nhi Giêsu đã trao vào sự lãng quên trong tâm trí của nhiều người”, Celano đã viết. Nhưng “bởi tác động ân sủng của Ngài, Ngài đã sống lại qua người tôi tớ của Ngài là Phanxicô và in vào một ký ức sốt sắng”. Mọi người có thể tự mình nhìn thấy Thiên Chúa đã yêu thương họ nhường nào. Ngài đã sai Con Ngài đến thế gian, không phải như một vị vua vĩ đại nhưng là một trẻ thơ nghèo khó không nơi nương tựa, ở nơi máng cỏ dành cho súc vật.

Lan tỏa lòng sùng kính. Cảnh trình diễn Chúa Giáng sinh lần đầu tiên của Phanxicô đã truyền cảm hứng đến mức lòng sùng kính đã nhanh chóng lan rộng khắp nước Ý. Ngay sau đó nhiều nhà thờ đã chấp nhận những cảnh tương tự trong lễ Giáng sinh. Trong vòng một trăm năm mọi nhà thờ ở Ý đã áp dụng tập tục này. Theo thời gian, những diễn viên và súc vật sống được thay thế bằng những hình tượng. Ngày nay không những tại các nhà thờ mà hầu hết các ngôi nhà của người Công giáo đều có trưng bày cảnh Chúa Giáng sinh. Chúng bao gồm các nhân vật bằng nhựa mà trẻ em có thể chơi cho đến các cảnh phức tạp có các nhân vật được sơn bằng tay với chi tiết tỉ mỉ.

Cho dù những hang đá Bêlem của chúng ta trông như thế nào đi chăng nữa, chúng ta nên nhớ rằng Phanxicô muốn những hang đá này gợi lên một phản ứng từ chúng ta. Giống như dân chúng Ý trong thế kỷ mười ba, chúng ta cũng có thể bị cuốn vào khía cạnh thế tục của lễ Giáng sinh. Chúng ta có thể bỏ qua cầu nguyện và suy niệm trong mùa Vọng vì qúa bận rộn chuẩn bị cho “ngày vĩ đại”. Nhưng hang đá Giáng sinh có thể đưa chúng ta ra khỏi mọi quan tâm hàng ngày và giúp chúng ta nhớ đến những gì chúng ta đang thực sự cử hành.

Vậy khi chúng ta quì gối và cầu nguyện trước hang đá lễ Giáng sinh này, hãy nhớ rằng Chúa Giêsu đã hy sinh cho chúng ta không chỉ trên cây thập giá nhưng ngay từ ban đầu, khi Ngài mới sinh ra. Vị Vua của các vua và Chúa của các chúa không được sinh ra trong sự thoải mái quen thuộc của gia đình nhưng ở giữa loài vật trong một nơi dơ bẩn, lạnh lẽo và tối tăm. Ngài đã hoàn toàn nhập vào thân phận con người và vào nỗi đau của chính chúng ta. Khi chúng ta ca ngợi Ngài  về tình yêu tương vô bờ bến và sự khiêm tốn của Ngài, chúng ta cũng phải cám ơn thánh Phanxicô Assisi vì đã cho chúng ta thấy rằng đức tin của chúng ta phải vượt ra khỏi đầu óc, vươn sâu vào trái tim chúng ta và thay đổi cách chúng ta sống ./.