Bất khả nhượng - Đáng giá mười ngàn nén vàng

BẤT KHẢ NHƯỢNG

Người phụ nữ trẻ nói: “Thậm chí có những đêm bạn không thể cho đi.” Tất nhiên cô ấy thích sự châm biếm gay gắt, đầy màu sắc, “khoa trương” hơn là xấu xa. Cô ấy không có tiếng là hành động mờ ám. Nhưng nhờ mầm đúng đắn chính trị, ngôn ngữ đã bị triệt.

Trên thực tế, bạn có thể cho đi “nó” mặc dù có thể không bao giờ bạn cho “nó” đi, theo sự đồng thuận của các nhà tư tưởng Tây phương, các nhà tư tưởng Công giáo tuyệt hảo.

Việc trở thành nô lệ có thể có lợi cho bạn, ít nhất là tạm thời, hoặc bạn có thể tin rằng việc trở thành nô lệ là có lợi cho bạn. Giải pháp thay thế có thể là bị bọn cướp biển Barbary tàn sát, như các thủy thủ Mỹ đã phát hiện ra trong những năm ngay sau có Tuyên Ngôn Độc Lập. Thực sự rất phiền phức khi bị giết.

Tuy nhiên, ngay cả đối với một số nhà quan sát không theo Công giáo, cái chết vẫn thích hợp hơn với sự nô lệ. Patrick Henry, người theo chủ nghĩa thế tục cao độ vào cùng thời điểm đó, đã nói: “Hãy cho tôi tự do, hoặc cho tôi cái chết.” Chính người Anh chứ không phải người Ả Rập đã truyền cảm hứng cho “nỗi ám ảnh” của ông ấy.

Nhưng cái chết – đối với một số linh hồn đáng thương – dường như cũng thích hợp hơn nỗi đau, kể cả nỗi đau tinh thần do trầm cảm. Chẳng hạn, ở Canada ngày nay và ở một số tiểu bang ở Hoa Kỳ, công dân có thể chọn biện pháp MAID (Medical Assistance In Dying – hỗ trợ y tế khi hấp hối) – trước đây gọi là trợ tử hoặc an tử (euthanasia).

Như trong trường hợp của tôi, nếu bạn có những người bạn thân chọn cách ra đi này, những người đang bị bệnh nặng và cận kề cái chết, bạn có thể muốn bào chữa cho họ, như chúng ta bào chữa cho những nhân viên văn phòng nhảy ra khỏi cửa sổ của tòa nhà WTC (Trung tâm Thương mại Thế giới) thay vì bị chết cháy ngày 11-9-2001. Nó chỉ làm cho cuộc sống của bạn ngắn hơn một chút thôi.

Chúa Kitô có nên đeo kiếm La Mã bên sườn khi Ngài còn tỉnh táo trên Thập giá? Tôi nghĩ rằng bất kỳ Kitô hữu nào cũng sẽ trả lời là KHÔNG. Vì Chúa Kitô là Thiên Chúa, được hiểu là “bất khả nhượng,” và chúng ta hiểu điều đó khi áp dụng cho Ngài.

Thật vậy, vụ tự tử của Giuđa Iscariot có thể là hành động tự hủy hoại, một tội còn nặng hơn việc giao nộp Chúa Giêsu. Vì Giuđa vẫn có thể thú nhận và hối hận về quyết định sau đó và cầu xin xá tội. Nhưng có thể nói rằng khả năng đó đã mất khi ông ta treo cổ tự tử.

Tôi sẽ không tham gia vào cuộc tranh luận thần học về vấn đề xưng tội sau khi chết, hãy để việc này cho những người theo chủ nghĩa tự do. Chúng ta có đủ điều để cân nhắc trong ranh giới cuộc sống của mình. Thực sự không cần xưng tội đối với thai nhi, quyền sống của chúng, với tư cách con người, nhưng không thể chuyển nhượng.

Khái niệm về những gì không thể chuyển nhượng được hầu hết chúng ta biết đến chỉ khi nó xuất hiện trong các tài liệu lập quốc của Mỹ. Thomas Jefferson đã sử dụng từ “không thể chuyển nhượng” trong những bản thảo đầu tiên của bản Tuyên Ngôn Độc Lập, trái ngược với từ “khả dĩ chuyển nhượng” vốn đã lỗi thời. Đó không phải là một khái niệm Công giáo, mà là một từ ngữ Kitô giáo và hợp lý, hợp pháp, mặc dù hiện nay có lẽ chỉ người Công giáo mới hiểu nó.

Quyền của bạn, quyền tự do của bạn, không thể chuyển nhượng, vì được Thiên Chúa ban tặng. Có khó khăn đối với tất cả các tặng phẩm thiêng liêng, như ngay cả những người Hy Lạp ngoại giáo, trước khi Thiên Chúa giáo nhận ra một cách rõ ràng đến đáng sợ. Từ lúc xuất hiện, bạn đã bị mắc kẹt với chúng. Không có lối thoát.

Bạn KHÔNG THỂ cho chúng đi, vì chúng không phải của bạn để cho đi. Bạn không thể từ bỏ quyền thừa kế này, cũng như bạn không thể từ bỏ giới tính mà bạn đã được tạo ra. Hay đúng hơn, nhờ công nghệ y tế mới nhất, bạn có thể cho phép mình vượt qua sự phán xét của Thiên Chúa – trong thời gian ngắn nào đó.

Bằng cách tuân theo những mốt phổ biến khác, hoặc tuân theo những yêu cầu chuyên chế của chính phủ, bạn thực sự đang từ bỏ, thường là bán quyền thừa kế của mình. Bạn làm điều đó dù giấy tờ quốc tịch Mỹ của bạn có hợp lệ hay không. Tất nhiên, người ta có thể đưa điều này đi quá xa. Người ta có thể quyết định rằng nhiều ý tưởng bất chợt và giàu trí tưởng tượng là quyền bẩm sinh của một người, điều đó không liên quan gì đến Thiên Chúa. Bạn biết rằng họ không làm vậy.

Ví dụ, đây là một cuộc tranh luận cởi mở về việc thuế sung công trở thành tịch thu, và như vậy là vấn đề “nhân quyền.” Những người lập quốc Hoa Kỳ đã ngầm đặt ra rào cản này rất thấp, ở mức một phần nhỏ so với những gì các quan chức hiện đại cảm thấy thú vị.

Nhưng đây vẫn là một “lời kêu gọi phán xét.” Một quyền không thể chuyển nhượng không có xu hướng mơ hồ. Từ quan điểm của nhà nước cũng như của người dân, rõ ràng là mâu thuẫn với quyền được sống tuân theo những điều kiện mà Thiên Chúa đã ban cho.

Đây là gốc rễ của luật pháp Hoa Kỳ và của tất cả các khu vực pháp lý văn minh: rằng khi bạn được lệnh không tuân theo những gì có thể được tuyên bố rõ ràng như một vấn đề đức tin chính đáng, khiến việc tuân theo Chúa và nhà nước trở thành xung đột trực tiếp, nhiệm vụ của bạn là tuân theo Thiên Chúa.

Điều này có thể liên quan việc bắt giữ và bỏ tù, hoặc các hình thức chán nản khác, bao gồm cả việc hành quyết, như đã xảy ra với nhiều người, nếu không phải là tất cả các vị tử đạo Kitô giáo, kể cả những người ở các khu vực pháp lý nói tiếng Anh tử tế như Thánh Thomas More.

Không chính phủ nào có quyền hoặc có thể bãi bỏ các điều răn của Chúa, do đó tất cả những người theo Đức Quốc Xã, Phát-xít và Cộng Sản đều bị kết án trước tòa, cùng với những người theo Hồi giáo và nhiều hệ tư tưởng chuyên chế khác.

Cũng vậy, tất cả các chính thể dân chủ đều bị lên án khi chúng trượt khỏi ranh giới của sự đứng đắn. “Người dân” có thể khẳng định rằng họ tán thành những hành động xấu xa của chính quyền, nhưng không một người tử tế nào lại cho phép quyền bất khả xâm phạm của mình bị thu hồi.

Như các học giả thời Trung Cổ đã nhận ra, có những lúc một bạo chúa cần bị lật đổ, do đó bạo lực có thể cần thiết. Theo thuật ngữ hiện đại, điều này phải bao gồm việc lật đổ toàn bộ ủy ban các bạo chúa phô trương mộ đạo. Vì lòng yêu nước, mặc dù bản thân có thể là đạo đức, nhưng không phải là đạo đức xung đột với lẽ phải.

Theo sự hiểu biết của tôi, Thiên Chúa không giải quyết các con số. Ngài giải quyết bằng sự thật, và chỉ như vậy, nếu chọn cách thay thế là dối trá. Điều này hoàn toàn không thể chuyển nhượng.

DAVID WARREN

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ)

**************

ĐÁNG GIÁ MƯỜI NGÀN NÉN VÀNG

Đứa con trai 6 tuổi của tôi hỏi: “Ba ơi, chính xác ông ấy nợ bao nhiêu?” Nó đã bị ám ảnh bởi câu hỏi này từ khi nó nghe dụ ngôn về người đầy tớ không tha thứ trong Mt 18:23-35, trong đó Chúa Giêsu so sánh Vương Quốc Thiên Đàng với một vị vua, người quyết định “thanh toán toán sổ sách với các đầy tớ,” trước tiên là người mắc nợ “mười ngàn yến vàng.”

Tất nhiên, Chúa Giêsu cho chúng ta biết con số chính xác. Cho rằng chúng ta không có khả năng nắm bắt chính xác giá trị của “mười ngàn yến vàng” và “một trăm quan tiền,” có thể hiểu đó là “số tiền khổng lồ.”

Những con số đó rất quan trọng vì nhiều lý do.

Thứ nhất, một người lao động trung bình phải mất 50 triệu ngày để trả hết món nợ 10.000 yến vàng. Nói cách khác, dù đầy tớ đó có làm việc bao lâu chăng nữa, anh ta cũng sẽ không bao giờ trả được nợ.

Thứ hai, Thánh Gioan Chrysostom dạy rằng Chúa Giêsu đã chọn một số tiền khổng lồ để minh họa sự khác biệt giữa tội lỗi chống lại con người và tội lỗi chống lại Thiên Chúa. Sự khác biệt “lớn như giữa mười ngàn ta yến vàng và một trăm quan tiền, hay đúng hơn là nhiều hơn nữa.” Thánh Chrysostom giải thích rằng tâm trí con người hướng đến việc suy nghĩ theo những đơn vị riêng biệt để chúng ta dễ dàng nắm bắt những so sánh qua con số, ngay cả khi các giá trị đó lớn vô cùng. Đây chính xác là lý do con trai tôi cũng bị ám ảnh bởi các video so sánh kích thước. Điều mê hoặc nó không phải là kích thước mở rộng tương đối của các vật thể đi qua mà là những con số được viết phía trên các vật thể đó. Nó chỉ cần biết số đo chính xác của từng thiên thể.

“Mười ngàn yến vàng” là số lượng khổng lồ đáng ngạc nhiên về lòng thương xót bao la của Thiên Chúa. Dù số lượng đó cao đến mức nào thì cũng vẫn chưa đủ. Lòng thương xót của Thiên Chúa luôn nhiều hơn gấp bội. Nói rằng lòng thương xót của Thiên Chúa là vô hạn là một chuyện, nhưng nói rằng chúng ta cần phải tha thứ “bảy mươi lần bảy” (Mt 18:22) lại là một chuyện khác. Khi suy ngẫm về con số giàu tính biểu tượng đó (số bảy tượng trưng cho sự hoàn hảo), chúng ta hiểu rằng sự tha thứ của Thiên Chúa còn vượt xa con số lớn như vậy. Khi đề cập dụ ngôn này, ĐTC Bênêđíctô XVI nói rằng “món nợ mà Chúa đã tha cho chúng ta luôn lớn hơn vô cùng so với tất cả những món nợ mà người khác có thể nợ chúng ta.” (Thứ Năm Tuần Thánh, 20-3-2008) ĐTC Phanxicô nói rõ về vẻ đẹp của lòng thương xót Chúa được tìm thấy chính xác nơi những con số: “Thiên Chúa không bao giờ mệt mỏi tha thứ cho chúng ta, chúng ta là những người mệt mỏi tìm kiếm lòng thương xót của Ngài. Chúa Kitô, Đấng dạy chúng ta tha thứ cho nhau bảy mươi lần bảy, đã nêu gương cho chúng ta: Ngài đã tha thứ cho chúng ta bảy mươi lần bảy.” (Evangelii Gaudium, 3)

Con số tương đối là 10.000 nén vàng và 100 quan tiền cũng minh họa tại sao Chúa Giêsu lại chọn dạy chúng ta bằng dụ ngôn ngay từ đầu. (x. Mt 13:13) Nói một cách đơn giản, dụ ngôn giúp chúng ta hiểu những thực tại siêu nhiên theo cách tự nhiên. Họ “ném” (bolē) thứ này “bên cạnh” (para) thứ khác để chúng ta có thể xem xét những điểm tương đồng và khác biệt trong câu chuyện, sau đó so sánh câu chuyện với cuộc sống của chính chúng ta và Vương Quốc của Thiên Chúa.

Do đó, dụ ngôn “tên mắc nợ không biết thương xót” trong Phúc Âm Thánh Mátthêu trình bày những điểm tương đồng giữa Thiên Chúa và nhà vua, nhưng cũng có những điểm khác biệt. Cụ thể hơn, nó trình bày những khác biệt căn bản giữa nhà vua và đầy tớ không thương xót, giúp chúng ta hiểu được sự khác biệt giữa Thiên Chúa và con người. Con nợ của nhà vua không có cách nào trả nợ, ngay cả khi sẵn sàng làm việc hằng giờ trong suốt quãng đời còn lại. Tuy nhiên, nhà vua tha nợ không phải một phần mà tha tất cả. Ngược lại, đầy tớ đó lại rất tức giận với người bạn đồng hành đến nỗi không cho anh ta cơ hội để trả món nợ, mà món nợ đó chỉ bằng một phần nhỏ của món nợ mà hắn vừa được tha. Bằng cách tống người bạn vào tù, đầy tớ bất nhân đã tước mất cơ hội kiếm đủ tiền trả nợ cho hắn. Thật vậy, đầy tớ bất nhân sẽ kiếm được nhiều tiền hơn bằng cách cho phép người bạn kiếm tiền và trả cho hắn thay vì nhốt người bạn, do đó mất đi mọi khả năng lấy lại tiền của hắn. Ngược lại, điểm tương đồng được tìm thấy trong công thức mà những đầy tớ sử dụng để cầu xin sự tha thứ từ các chủ nợ: “Hãy kiên nhẫn với tôi, và tôi sẽ trả nợ cho ông.” Như Origen nhắc nhở chúng ta, đầy tớ bất nhân đã không tôn trọng chính những lời mà hắn vừa dùng để được nhà vua thương xót.

Còn có một lý do khác cho biết tại sao các giáo phái cụ thể lại quan trọng. Thánh Augustinô nói rằng, vì Luật được quy định trong Thập Giới, nên 10.000 yến vàng mà đầy tớ bất nhân đã mắc phải tượng trưng cho tất cả những tội lỗi có thể xảy ra theo Luật. Nói cách khác, đầy tớ bất nhân tượng trưng cho tội nhân đã phạm mọi tội lỗi, nhưng tất cả đều được tha vì không có tội nào vượt quá quyền tha tội của Thiên Chúa.

Giáo lý dạy rằng các dụ ngôn đóng vai trò như những “tấm gương,” trong đó chúng ta có thể nhìn thấy chính mình để xem xét cách lựa chọn và hành vi luân lý của mình. (x. GLCG 546) “Mười ngàn yến vàng” gợi ý rằng chính chúng ta là người quyết định cái gì lớn và cái gì nhỏ. Nhưng sức mạnh của dụ ngôn hoàn toàn ngược lại. Chúa Giêsu sử dụng những giá trị tiền tệ khách quan để làm cho chúng ta khó chịu trước sự phi lý của cả hai tình huống: đầy tớ thứ nhất và đầy tớ thứ hai. Nhà vua hành động phi lý vì ít nhất ông có thể lấy lại được một phần tiền của mình. Ông có quyền yêu cầu đầy tớ bất nhân ít nhất một phần số tiền đó và hắn có thể kiếm được một phần số tiền đó bằng cách làm việc thêm giờ. Đầy tớ bất nhân cũng hành động phi lý, nhưng trong trường hợp của hắn, đó là từ chối cho người bạn làm việc thêm giờ để hắn lấy lại toàn bộ số nợ. Những con số cần thiết hoàn toàn cho tới điểm này!

Cuộc sống có thể được thay đổi nhờ các dụ ngôn bởi vì gốc rễ của chúng là những điều bí ẩn. Tại sao một ông vua lại tha một món nợ lớn đến mức khó tin như vậy? Tại sao tên đầy tớ bất nhân lại đối xử tàn nhẫn với người bạn chỉ vì một món nợ nhỏ như vậy? Đáp án cho vấn đề chỉ có thể tìm thấy nếu chúng ta nhìn vào trái tim mình và nhận ra rằng chúng ta hành động dại dột như tên đầy tớ bất nhân, và Thiên Chúa cũng hành động rộng lượng như ông vua.

Quan trọng nhất là điều bí ẩn được thiết kế để thu hút chúng ta đến gần hơn bao giờ hết với Chúa Giêsu Kitô: “Ngài không chỉ nói về lòng thương xót và giải thích nó bằng cách sử dụng cách so sánh và dụ ngôn, mà trên hết là chính Ngài làm cho nó hiện thân và nhân cách hóa nó. Theo một nghĩa nào đó, chính Ngài là lòng thương xót. Đối với người nhìn thấy điều đó ở nơi Ngài – và tìm thấy nó nơi Ngài, Thiên Chúa trở nên “hữu hình” một cách đặc biệt như Người Cha giàu lòng thương xót.” (Thánh Gioan Phaolô II, Dives in Misericordia, 2)

Một người giỏi sử dụng các câu chuyện, nhân vật, hình ảnh và các con số một cách rất dễ nhớ, và không ai làm điều này tốt hơn Chúa Giêsu thành Nadarét.

DANIEL B. GALLAGHER

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ )