ĐHY Zuppi: ĐGH Leo kêu gọi chúng ta biến mỗi cộng đồng thành một ‘ngôi nhà hòa bình’

ĐHY Zuppi: ĐGH Leo kêu gọi chúng ta biến mỗi cộng đồng thành một ‘ngôi nhà hòa bình’

Image

Sau cuộc gặp với Đại sứ Nga tại Tòa Thánh, Đức Hồng Y Matteo Zuppi, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Ý (CEI), đã đến thăm trụ sở của Vatican News để phỏng vấn về chủ đề hòa bình.

Cuộc trò chuyện sâu rộng này bắt đầu bằng những lời Đức Thánh Cha Leo XIV phát biểu vào ngày 17 tháng Sáu, khi ngài tiếp kiến CEI tại Vatican. Nhân dịp đó, Đức Thánh Cha đã đưa ra một chỉ thị rõ ràng, chính xác và sâu sắc, phù hợp với thời đại hiện tại mà chúng ta đang sống, kêu gọi tất cả các Giáo phận phát triển một mục vụ tập trung vào hòa bình.

Hỏi: Thức Đức Hồng y Zuppi, Đức Thánh Cha Leo bày tỏ sự trân trọng đối với sáng kiến ‘trường học hòa bình’, một kinh nghiệm đã có ở một số Giáo phận, nhưng ngài cũng nói rõ rằng, theo một nghĩa nào đó, đây là một nhiệm vụ cấp bách đối với tất cả mọi người. Ngài đã tiếp nhận những lời của Đức Thánh Cha như thế nào, và cụ thể là những gì đang được xem xét để đưa chúng vào thực hành?

Điều quan trọng, và tôi xin cảm ơn anh chị em vì điều này, là tìm ra những khoảnh khắc đối thoại, để có thể thảo luận về những chủ đề mà hôm nay tôi cho là mang tính quyết định và ấn tượng sâu sắc; bởi vì chúng ta không thể giới hạn mình trong một cuộc thảo luận hàn lâm về hòa bình, mà cuối cùng sẽ là một cuộc đối thoại giữa những người đang thoải mái và đang thảo luận về cách để thoải mái hơn; không, đây là một cuộc thảo luận bi thảm, đối mặt với nhiều cuộc chiến tranh, với bạo lực khủng khiếp, với logic tái vũ trang - tức là, tiếp tay cho chiến tranh - logic của việc cho rằng vũ khí là cách duy nhất để ngăn chặn chiến tranh hoặc mang lại hòa bình.

Vì vậy, tôi muốn nói rằng lời mời của Đức Thánh Cha mâu thuẫn với một tình huống mà chỉ những kẻ vô trách nhiệm mới có thể coi là bền vững, và đôi khi, đối với tôi, dường như có những người vô trách nhiệm, rằng có những người, chẳng hạn, luôn nghĩ rằng cuối cùng mọi thứ sẽ ổn, nhưng lại không đối mặt với thực tế. Và vì vậy, sẽ là vô trách nhiệm nếu không đặt ra vấn đề hòa bình, trong khi Đức Thánh Cha, với tư cách là một người có trách nhiệm, đã yêu cầu chúng ta biến mọi cộng đồng thành một “ngôi nhà hòa bình”. Ngài đã dùng một cụm từ rất cụ thể và hiệu quả: “ngôi nhà hòa bình”.

Vậy, cam kết là gì? Trước hết và trên hết, đó là lời cầu nguyện. Với tư cách là Hội đồng Thường trực của CEI, về điểm này, chúng tôi đã chỉ ra dịp Lễ Hiện Xuống và, bắt đầu từ đó, cần phải tìm những dịp khác để thu hút tất cả những cộng đồng của chúng ta; Thực tế, Lễ Hiện Xuống là khoảnh khắc quy tụ tất cả các quốc gia được Chúa Thánh Thần hiệp nhất - hoàn toàn trái ngược với Babel - và chúng tôi muốn khoảnh khắc này trở thành một lời kêu gọi hòa bình vĩ đại.

Vì vậy, hãy cầu nguyện, rồi chào đón và đoàn kết. Thực tế, trong việc chào đón, có liều thuốc giải độc cho bạo lực, cho chiến tranh; và mặt khác, đoàn kết là điều không thể thiếu để giúp đỡ những người đang bị nhấn chìm bởi bão tố chiến tranh. Tôi xin đưa ra một ví dụ liên quan đến nhiều tổ chức Caritas với niềm vui lớn lao của những người được chào đón và những người chào đón: những đứa trẻ đến từ Ukraine để có một khoảng thời gian hòa bình, một khoảnh khắc hòa bình tránh xa chiến tranh. Và tôi đặc biệt nghĩ đến những người đã được các em nhỏ của Trại Hè Estate Ragazzi của Tòa Thánh tại Vatican đón tiếp và chào đón, một sáng kiến tuyệt vời đã tồn tại nhiều năm dành cho con em của các nhân viên, nhờ công lao của Cha Franco Fontana. Không phải ngẫu nhiên mà Tổng thống Zelensky đã cảm ơn Đức Thánh Cha vì sự chào đón này.

Hỏi: Giáo xứ như một “ngôi nhà hòa bình” mà cũng có thể là một “ngôi trường hòa bình”: vậy thì giáo dục có phải là con đường cơ bản, con đường không thể tránh khỏi, để xây dựng hòa bình không?

Chắc chắn, đây là một thông điệp đẹp đẽ từ Ngày Hòa bình: giáo dục như “tên gọi của hòa bình”. Cũng bởi vì—cần phải chú ý—ngày nay, thật không may, có một nền giáo dục về chiến tranh, đó là giáo dục về bạo lực, thù hận, ngu dốt, định kiến...Tôi nghĩ đến những “anh hùng bàn phím”; theo tôi, đây là một hình thức giáo dục về xóa mù chữ, giáo dục về chiến tranh.

Thực ra, chiến tranh không bao giờ là thứ đến bất ngờ, nó không phải là một tia chớp - nếu nó là một tia chớp, nó là thứ xuất hiện trong một môi trường, và điều đó xảy ra bởi vì môi trường đó đã quá nóng, đã bị nhiễm điện, nó chưa được giáo dục về hòa bình, mà chính xác là đang làm điều ngược lại: giúp mọi người hiểu biết lẫn nhau, tạo ra sự gắn kết, tôn trọng, quan tâm, mạng lưới gặp gỡ.

Tôi tin rằng, đối với một “ngôi nhà hòa bình”, điều tối quan trọng là hàng ngày tham gia một bài tập huấn luyện nhỏ để chống lại quá trình dẫn đến việc tạo ra những “chiến binh bàn phím” và thay vào đó là khởi xướng những quá trình ngược lại trong trường học, trong những chương trình ngoại khóa, trong các giáo xứ. Tôi nghĩ đến những ví dụ tuyệt vời về nhiều chương trình ngoại khóa hoặc nhiều trường dạy tiếng Ý. Nhiều giáo xứ, nhiều cộng đồng tổ chức những trường học này bởi vì ngôn ngữ cũng là cách đầu tiên giúp ai đó cảm thấy như ở nhà, trao cho họ chìa khóa vào nhà.

Hoặc tôi nghĩ đến những trẻ em và thanh thiếu niên, nghịch lý thay, vẫn bị coi là người nước ngoài trong khi thực tế chúng là bạn học của chính con em chúng ta, và vì vậy, bổn phận tự nhiên của chúng ta là giúp đỡ, bảo vệ, giúp chúng bắt kịp những hoàn cảnh bất lợi, rõ ràng là do hoàn cảnh môi trường của gia đình chúng. Những dấu hiệu mà tôi thấy ở nhiều nơi, tôi tin rằng, chính là khởi đầu của “kiến thức”  cần thiết để tạo ra những ngôi trường hòa bình. Chúng là những thực tại sống động và nuôi dưỡng sự gặp gỡ, sự hiểu biết về những gì đang diễn ra, bởi vì trên thực tế có quá nhiều sự thiếu hiểu biết và do đó, có quá nhiều sự phân cực. Vì vậy, chúng ta phải nhấn mạnh vào giáo dục, kiến thức, và do đó là thông tin tốt.

Hỏi: Chiến tranh không phải là một tia chớp, nó không bao giờ bắt đầu bằng việc bóp cò súng, mà sớm hơn nhiều - nó bắt đầu trong trái tim con người và liên quan chính xác đến lòng thù hận đang lớn dần, được khơi dậy. Theo nghĩa này, những trường học hòa bình mở ra con đường cho những khả năng đối thoại, gặp gỡ, tình huynh đệ, sự chào đón lẫn nhau, không sợ hãi người khác - tóm lại, cho tất cả mọi con đường hòa bình có thể. Khi nói về hòa bình, Đức Thánh Cha Leo XIV đã đi vào một phạm vi liên quan đến học thuyết xã hội của Giáo hội. Đôi khi, người ta nghe thấy sự chỉ trích từ những người cho rằng thay vì những chủ đề này, chúng ta nên tập trung vào việc loan báo Tin Mừng, để chúng ta nên nói về Thiên Chúa - như thể việc xử lý và dấn thân vào những mặt trận này sẽ làm mất đi sự tinh tuyền của đức tin và việc loan báo. Tôi nghĩ đến cam kết của các Đức Giáo hoàng, của nững thông điệp của Đức Giáo hoàng Phanxicô - Laudato si' và Fratelli tutti, về vấn đề môi trường mà Đức Thánh Cha Leo đã nhắc nhở chúng ta rất quyết liết vào những ngày này - vậy mà những điều này lại được xem như là những khía cạnh “tùy chọn”, mà Giáo hội có thể xử lý, nhưng cũng có thể không. Nhưng liệu điều này có giản lược đức tin thành một điều gì đó phi vật chất không? Liệu điều này có vượt ra ngoài gốc rễ sâu xa mang tính Phúc Âm của tất cả cam kết này không?

Nguồn gốc rất rõ ràng và nằm ở chỗ Phúc Âm đi vào lịch sử chứ không dẫn chúng ta ra khỏi lịch sử. Giáo Hội được giao nhiệm vụ làm gì? Giáo Hội làm gì? Giáo Hội nói về Đức Kitô; Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã làm gì? Ngài không làm gì khác ngoài việc nói về Đức Kitô—ngài đã nói như vậy ngay từ đầu trong Tông huấn Evangelii Gaudium, nơi lời đầu tiên hướng thẳng đến kerygma, lời loan báo về Đức Kitô.

Và nói về Đức Kitô có nghĩa là đi vào lịch sử bởi vì có một mối liên hệ rất chặt chẽ giữa việc truyền giáo và thăng tiến con người, giữa bàn tiệc Thánh Thể và bàn tiệc của người nghèo, giữa việc chuẩn bị bàn tiệc Thánh Thể và việc chuẩn bị những bàn tiệc của sự quan tâm đến tha nhân. Sự kết hợp giữa tình yêu và chân lý, giữa việc truyền giáo và thăng tiến con người, không bao giờ được thiếu vắng.

Đôi khi việc thăng tiến con người đến trước một chút, và sau đó người ta mới hiểu được Tin Mừng; Đôi khi Tin Mừng đến trước, rồi bạn nhận ra, mở mắt ra và tự nhủ: nhưng tôi phải yêu thương người anh em bé mọn nhất, hiểu rằng Chúa Giêsu ở trong người ấy—chính Người là Đấng tôi phải viếng thăm, chào đón, cho mặc, và tôi phải cố gắng loại bỏ nguyên nhân khiến người ấy lâm vào tình trạng không có quần áo. Giữa hai hành động này có một sự hiệp nhất sâu sắc. Đôi khi sự đồng bộ không hoàn hảo, và cần phải kết hợp hai nhịp đập lại với nhau, nhưng hai nhịp đập đó giống như nhịp đập của trái tim—hai nhịp đập của trái tim, tâm thu và ngoại tâm thu: chúng song hành. Tình yêu và chân lý, truyền giáo và thăng tiến con người là hai nhịp đập của trái tim Giáo hội.

Hỏi: Chúng ta hãy quay lại với lời của Đức Thánh Cha Lêô XIV về việc biến các giáo xứ thành “ngôi nhà hòa bình”. Liệu lời mời gọi này cũng có thể là một cơ hội để suy ngẫm về bản chất của giáo xứ, về vận mệnh của giáo xứ, và về nhu cầu thay đổi vốn cũng phải ảnh hưởng đến giáo xứ không?

Vâng, chắc chắn rồi, và tôi tin rằng các giáo xứ đã và đang thay đổi, đặc biệt là ở miền Trung và miền Bắc đất nước chúng ta. Đến nay, khái niệm giáo xứ đơn lẻ, ở dạng số ít, gần như hiếm hoi—thay vào đó, chúng thường luôn là những giáo xứ ở dạng thức số nhiều, và điều này cũng giúp phát triển sự hiệp thông. “Giáo xứ đơn lẻ của tôi” không còn tồn tại nữa.

Tuy nhiên, vấn đề là giáo xứ phải thực sự là một mái ấm, và thay vào đó, đôi khi chúng ta phải chấp nhận rủi ro—chúng ta phải thừa nhận điều này—rằng giáo xứ là những nơi vô danh. Thách thức lớn nhất là xây dựng tình huynh đệ, xây dựng cộng đồng, bồi dưỡng kiến thức, nuôi dưỡng khả năng tương tác.

Đã bao nhiêu lần chúng ta nhấn mạnh vào chủ đề về mối quan hệ, tuy nhiên, điều này không có nghĩa là các nhóm tự lực. Nó không chỉ là “dành thời gian bên nhau”, nó không phải là một căn hộ chung cư, mà thực sự là một mái ấm. Tôi cố tình sử vận sự biểu đạt mà Đức Giáo hoàng Phanxicô rất tâm đắc: một mái ấm nơi mọi người đều có thể cảm thấy như ở nhà.

Tôi tin rằng đây là thách thức lớn nhất của mọi thời đại, và hôm nay tôi muốn nói rằng thậm chí còn hơn thế nữa, trong một thế giới đang cô lập và chia rẽ chúng ta. Ở Ý, cứ ba hộ gia đình thì có một hộ chỉ có một người - con số này đang ngày càng tăng - trong khi tỷ lệ sinh giảm thường khiến nhà chỉ còn là căn hộ studio.

Vậy thì, Giáo hội phải là nơi mà chiếc bàn luôn rộng lớn, và nơi mà tất cả mọi người, ngay cả những người cô đơn, đều có thể tìm thấy nơi họ khám phá ra rằng, thực ra, họ có rất nhiều anh chị em.

Hỏi: Đã hai tháng trôi qua kể từ khi Đức Thánh Cha Leo được bầu chọn, một cuộc bầu chọn theo một cách nào đó gây bất ngờ. Ngay cả từ góc độ thế tục, người ta cũng nên thành thật và thừa nhận rằng có điều gì đó vượt quá khả năng giải thích của con người và không thể lý giải được. Thật vậy, câu hỏi đặt ra là làm thế nào mà 133 người, với nguồn gốc và ngôn ngữ khác nhau, hầu hết chưa từng gặp nhau, lại có thể, trong vòng chưa đầy 24 tiếng đồng hồ, bầu ra Giám mục Rôma với số phiếu đa số áp đảo như vậy. Bắt đầu từ sự kiện lịch sử này, chúng ta cũng hãy nói về hai tháng đầu tiên của triều đại giáo hoàng này…

Tôi cũng xin chia sẻ suy nghĩ này - nói một cách hài hước: thuật toán của chúng ta luôn là tuyệt nhất, nó bất khả chiến bại. Thần Khí chính là thuật toán tổng hợp tất cả. Nói đùa thôi, tôi muốn nói rằng chắc chắn cuộc bầu cử này đã mang lại niềm vui lớn lao - niềm vui khi có thể đáp lại kỳ vọng trong một thời gian rất, rất ngắn.

Hai tháng này, đối với tôi, dường như được đánh dấu bằng rất nhiều sự dịu dàng, rất nhiều quyết tâm, và một khát khao được tiếp tục cuộc hành trình - điều luôn xảy ra với sự thay đổi. Truyền thống trong Giáo hội là một điều phi thường, bởi vì nó luôn tìm cách, như nó phải làm, để truyền tải những gì người ta có - một cách liên tục, nhưng đồng thời, rõ ràng, cũng trong những khác biệt riêng của mỗi Giáo hoàng. Tôi muốn nói với mỗi người: điều gì áp dụng cho mỗi chúng ta cũng áp dụng cho mọi Giáo hoàng.

Đó là lý do tại sao đối với tôi, những tháng này thực sự quan trọng, diễn ra trong bối cảnh các cuộc bổ nhiệm của Năm Thánh - thời gian này tràn ngập những khoảnh khắc chia sẻ, gặp gỡ sâu sắc, trong đó chúng ta cùng nhau về mặt thể chất, cùng nhau tiếp tục cuộc hành trình.

Trong bối cảnh này, chúng ta đồng hành với Đức Thánh Cha Leo bằng tình bằng hữu, trên hết là bằng lời cầu nguyện, và bằng sự vâng phục. Bởi vì khi tôi nói rằng mọi người phải vâng phục Đức Giáo hoàng, tôi đang nói một điều chân thật và quan trọng. Rồi sẽ có những người có một kiểu vâng phục nào đó – nói sao nhỉ – hơi kỳ quặc, kiểu như: “Vâng, được thôi, nhưng chỉ với những gì tôi đồng ý thôi.” Nhưng điều đó không hiệu quả. Chúng ta phải luôn vâng phục Đức Giáo Hoàng.

Vâng phục và ở bên ngài, khiến ngài cảm nhận được sự gần gũi của chúng ta, và tôi xin nhắc lại, trong bối cảnh của Năm Thánh này, hãy nắm bắt cơ hội để mọi người hiểu được vẻ đẹp của hành trình chúng ta, của Năm Thánh chuẩn bị cho hy vọng, mang lại hy vọng cho chúng ta.

Trong một thế giới như thế giới hôm nay, tôi tin rằng Năm Thánh, Năm Thánh Hy Vọng, thực sự là một cơ hội tuyệt vời để được sống cùng với Đức Thánh Cha Leo.

Nguyễn Minh Sơn