Bên Bụi Gai Cháy - Từ Đau Khổ Đến Hoán Cải

Thứ tư tuần 15 TN năm lẻ

Đề tài: Bên Bụi Gai Cháy – Hành Trình Tâm Thức Gặp Gỡ Đấng Tuyệt Đối

Anh chị em thân mến,

Giữa sa mạc đời, nơi hoang vắng nội tâm mà không gì của thế gian lấp đầy nổi, có những khoảnh khắc như Môsê gặp bụi gai cháy. Chúng ta có thể gọi đó là thời khắc của tâm linh bừng sáng, khi con người hiện sinh, yếu đuối và hữu hạn, được vẫy gọi bởi Đấng Tuyệt Đối, vô hạn và vô hình.

1. Bụi gai cháy và ngọn lửa không tàn: Dấu chỉ của tâm thức bị khuấy động

Trong sách Xuất Hành, Môsê không phải là người đang tìm kiếm Thiên Chúa; ông đang chăn chiên, sống một đời bình dị, có phần lặng lẽ sau bao nhiêu sóng gió. Nhưng chính lúc ông không ngờ nhất, Thiên Chúa xuất hiện dưới hình ảnh một bụi gai cháy mà không tàn.

Đây là hình ảnh sâu sắc cho tâm thức con người: mỗi chúng ta là một “bụi gai” – mong manh, tầm thường, giới hạn. Nhưng lạ thay, có thể mang trong mình một ngọn lửa thiêng liêng không đến từ bản thân, một ngọn lửa của Ý Nghĩa và Sự Hiện Diện. Đó là điều mà phân tâm học hiện sinh, từ Freud đến Lacan, vẫn bối rối tìm kiếm: tại sao con người luôn khao khát điều gì đó vượt khỏi bản ngã, một “cái khác” không thể nắm bắt trọn vẹn?

2. Tiếng gọi từ bên ngoài và bên trong: “Ta là Đấng Hiện Hữu”

Khi Môsê nghe tiếng gọi, ông đáp: “Này con đây.” Đây là lời đáp mà nhân học gọi là tự thức tỉnh: khi con người dám nhận mình nhỏ bé trước Đấng Tuyệt Đối, đó cũng là lúc bản thân thật sự lớn lên. Thần học thiêng liêng mô tả đó là kinh nghiệm “thần linh hóa” – khi hiện hữu nhân vị không còn đóng khung trong giới hạn của mình, nhưng trở thành nơi đón nhận Sự Hiện Diện.

Đức Giêsu trong Tin Mừng hôm nay cũng nhấn mạnh điều ấy: “Không ai biết Cha trừ ra Con, và kẻ mà Con muốn mạc khải.” Tâm linh Kitô giáo không phải là sản phẩm của nỗ lực cá nhân thuần túy, mà là kết quả của ân ban, của mạc khải.

Triết lý hiện sinh nhắc rằng: tự do đích thực không phải là tự mình tạo dựng mọi thứ, nhưng là đón nhận chính mình từ một nguồn khác. Cũng như đứa trẻ không tự sinh ra mình, nhưng chỉ khi biết mình là con cái, nó mới sống đúng căn tính sâu thẳm.

3. Chân lý của lòng thương xót: “Người tha thứ mọi lỗi lầm”

Thánh Vịnh hôm nay nhắc: “Chúa tha thứ mọi lỗi lầm, Người cứu chuộc mạng sống con khỏi chốn diệt vong.” Đây không chỉ là lời an ủi đạo đức, mà là một chìa khóa phân tâm học thần học sâu xa: nỗi sợ lớn nhất của con người không phải là cái chết thể xác, mà là cái chết tinh thần – cảm giác bị bỏ rơi, vô nghĩa, không ai cần đến.

Freud nói về “nỗi lo âu hiện sinh” như một bóng ma ám ảnh vô thức; nhưng Kitô giáo trả lời bằng hình ảnh Người Cha biết hết mọi yếu đuối của ta mà vẫn yêu thương vô điều kiện. Đó là kinh nghiệm tâm linh của “ân sủng,” một thứ mà ý chí con người không tự chế tác được.

4. Thiên Chúa trong chiều sâu nội tâm: Không ở xa, nhưng ở ngay đó

Có một câu nói của triết gia Kierkegaard rất phù hợp: “Thiên Chúa ở xa vô tận, nhưng lại gần hơn chính bản thân tôi.” Khi Môsê nghe Thiên Chúa gọi ông đi cứu dân, ông sợ hãi, vì cảm thấy mình không đủ khả năng. Nhưng Thiên Chúa chỉ nói: “Ta sẽ ở với ngươi.”

Đây là nguyên lý căn bản của hiện sinh nhân vị: con người không tự hoàn tất chính mình bằng khả năng thuần túy, mà nhờ một Mối Quan Hệ. Tâm lý học cũng khám phá rằng mọi vết thương sâu nhất đều là vết thương từ mối quan hệ – và cũng chính từ mối quan hệ mới có thể được chữa lành.

5. Lời kết: Bước ra khỏi chính mình để gặp gỡ

Anh chị em thân mến,

Trong đời sống hiện đại, nhiều người giống như Môsê trước bụi gai cháy: lạc lối giữa sa mạc bận rộn, bề ngoài là thành công, nhưng trong sâu thẳm là khô cạn tinh thần. Bài đọc hôm nay mời gọi chúng ta dừng lại, nhìn thấy bụi gai cháy của chính mình – nơi khao khát Thiên Chúa vẫn còn âm ỉ.

Đừng sợ bước ra khỏi vùng an toàn để nghe tiếng gọi thiêng liêng, dù đó là tiếng mời gọi tha thứ, yêu thương hay phục vụ. Đừng ngại thưa lên: “Này con đây.” Vì khi đó, bạn không còn một mình. Và chính trong mối tương quan ấy, con người tìm lại chính mình – một hiện sinh không còn cô độc, nhưng tràn đầy ý nghĩa, tình yêu và ân sủng. Amen.

+++++++++++

Thứ ba tuần 15 TN năm lẻ

Đề tài: Từ Đau Khổ Đến Hoán Cải – Hành Trình Tâm Lý, Tâm Linh và Nhân Vị Trong Ánh Sáng Mạc Khải

Anh chị em thân mến,

Trong thế giới hiện đại, giữa những tiếng ồn ào của đô thị và khoảng trống của những tâm hồn lạc hướng, lời Kinh Thánh hôm nay vang lên như một tiếng chuông sâu thẳm, kêu gọi hoán cải không chỉ nơi hành động bề ngoài, mà tận trong tâm hồn, trong chính vô thức u ẩn của mỗi con người.

I. Nỗi Đau Của Con Người Và Tiếng Kêu Của Thánh Vịnh

Thánh Vịnh 68 cất lên: “Lạy Chúa, con chìm ngập trong vũng lầy sâu thẳm… Con kêu cầu Ngài mà không ai nghe lời.”

Đó là lời thở than muôn thuở của nhân loại – tiếng kêu của tâm thức lạc loài giữa bùn lầy của tội lỗi, cô đơn, và vô nghĩa.

Phân tâm học gọi đó là “anxiety of existence” – nỗi lo âu hiện sinh, nằm sâu dưới những lớp ý thức, khi con người nhận ra mình là hữu hạn, mong manh. Karl Jaspers đã nói, biên giới cuối cùng của hiện sinh là đau khổ, tội lỗi và cái chết. Nhưng Thánh Vịnh cho ta thấy: đau khổ không khép lại trong im lặng hay phi lý, mà hướng lên Thiên Chúa – Đấng vượt trên mọi cơ cấu tâm lý, là nguyên ủy thẳm sâu của ý nghĩa.

II. Môsê – Hành Trình Nhân Vị Giữa Bóng Tối Và Ánh Sáng

Bài đọc Xuất Hành kể về Môsê: một đứa trẻ suýt bị giết, một người thanh niên lớn lên trong cung điện, rồi giết người Ai Cập, phải trốn chạy.

Câu chuyện ấy là biểu tượng nhân học và phân tâm học về hành trình nhân vị:

• Từ vô thức bị đè nén (sợ hãi, nổi loạn, cảm thức công lý chưa thuần hóa),

• Qua giai đoạn ý thức tự do nhưng lỗi lầm (giết người vì bất công),

• Đến hoang địa cô tịch – nơi Môsê bắt đầu gặp chính mình và gặp Thiên Chúa.

Theo triết lý hiện sinh, con người chỉ trở thành chính mình khi dám đối diện với vực thẳm nội tâm. Gabriel Marcel gọi đó là “mystery of being” – mầu nhiệm của hiện hữu. Không phải bằng cách trốn chạy hay che lấp, mà bằng cách chạm tới tận cùng bóng tối trong mình, ta mới tìm thấy ánh sáng.

III. Những Thành Phố Không Hoán Cải: Chứng Bệnh Tâm Linh Thời Mọi Thời

Trong Tin Mừng, Chúa Giêsu trách Chorazin, Betsaida, Caphácnaum vì đã chứng kiến biết bao phép lạ mà không hoán cải. Đó không chỉ là lời phán xử lịch sử. Đó là chân dung của những xã hội, và cả những tâm hồn hiện đại: chứng bệnh vô cảm tâm linh.

Erich Fromm đã mô tả “hội chứng vô cảm đạo đức” (moral numbness) khi con người đánh mất khả năng rung động trước điều thiêng liêng, chỉ còn quan tâm đến hiệu suất, quyền lực, tiện nghi. Đây là dấu hiệu của một xã hội mất phương hướng hiện sinh, và cả cá nhân cũng vậy: khi không còn chấn động trước vẻ đẹp của chân, thiện, mỹ, ta đã chết tâm linh rồi.

IV. Thần Học Thiêng Liêng: Hoán Cải Là Gặp Gỡ Tình Yêu

Tuy nhiên, không phải sự dọa nạt hay trừng phạt mới cứu vớt nhân loại. Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu nói rằng: “Tình yêu được đền đáp chỉ bằng tình yêu.”

Hoán cải, trong thần học thiêng liêng, không phải là hành động cưỡng ép, mà là hoa trái của một cuộc gặp gỡ: gặp Thiên Chúa là Tình Yêu và gặp lại chính mình như hình ảnh của Ngài.

Như Môsê sau hoang địa đã trở thành người dẫn dắt dân Chúa, chúng ta cũng chỉ thật sự trở thành nhân vị trọn vẹn khi đã đi qua vùng tối của bản ngã để mở ra trước ánh sáng của tha thể và Thiên Chúa.

V. Kết Luận: Hành Trình Vượt Qua Vũng Lầy

Anh chị em thân mến,

Có thể hôm nay, mỗi người trong chúng ta cũng đang đứng giữa Chorazin và Caphácnaum – những vùng đất tâm linh đầy phép lạ nhưng không hoán cải. Có thể chúng ta cũng như Môsê, đứng trước vực thẳm của chính mình.

Nhưng hãy nhớ: đau khổ, lỗi lầm, hoang địa – tất cả đều có thể trở thành khởi đầu của ân sủng, nếu chúng ta biết hướng lên Đấng là Nguồn Sống.

Như lời Thánh Vịnh:

“Người nghèo hèn thấy thế mà vui lên. Ai tìm kiếm Thiên Chúa, hãy sống cho tâm hồn được hồi sinh.”

Xin kết bài bằng một câu của triết gia Simone Weil:

“Ân sủng là trọng lực ngược chiều – nó nâng tâm hồn lên khi thân xác nặng trĩu xuống.”

Chúng ta hãy để mình được nâng lên như thế. Amen.