Lửa giữa đêm dài

CN 20 TN năm C

LỬA GIỮA ĐÊM DÀI

Lời mở

Có những câu Kinh Thánh như mũi tên xuyên vào tận cốt tủy linh hồn, buộc ta phải dừng lại, thở sâu, và tự hỏi: Tại sao Thiên Chúa lại để điều này xảy ra với con?

Hôm nay, Lời Chúa mang một màu sắc dữ dội: Giêrêmia bị ném xuống hầm bùn vì dám nói sự thật (Gr 38,4-6.8-10). Thánh Vịnh kêu gào giữa tuyệt vọng: “Muôn lạy Chúa, xin mau phù trợ!” (Tv 39/40). Tác giả thư Do Thái khuyên: “Hãy kiên trì chạy trong cuộc đua dành cho ta” (Hr 12,1-4). Và Đức Giêsu nói một câu tưởng như ngược hẳn Tin Mừng: “Thầy không đến để ban hoà bình, nhưng là đem sự chia rẽ” (Lc 12,49-53).

Đây không phải là bản nhạc êm đềm của buổi chiều, mà là một khúc giao hưởng vừa bùng cháy vừa rớm máu. Nhưng chính ở đó, ta tìm ra một chìa khóa để hiểu tâm hồn con người và trái tim Thiên Chúa.

⸻

1. Giêrêmia và vết thương của kẻ tiên tri

Trong phân tâm học, người ta nói rằng kẻ nói thật thường mang mặc cảm “ngoại biên” – bị cộng đồng xa lánh vì chạm vào những điều người khác không muốn nghe. Giêrêmia thốt lên: “Mẹ sinh con ra làm gì, để cho người ta chống đối, cho cả nước gây gổ với con?”

Đó là tiếng than của người bị bỏ rơi, bị hiểu lầm, nhưng vẫn không thể phản bội ơn gọi của mình. Về mặt nhân học, đây là bi kịch của con người có sứ mạng: kẻ ấy không thuộc về mình, mà thuộc về Lời.

Ở tầng sâu tâm linh, đây là một “đêm tối” theo nghĩa thánh Gioan Thánh Giá: khi ta đứng về phía ánh sáng, bóng tối chung quanh sẽ chống lại. Nhưng nghịch lý là chính trong hầm bùn ấy, Giêrêmia lại được nâng lên bởi bàn tay của một người ngoại (Êvết-Mêléc). Thiên Chúa vẫn gửi sự cứu giúp, nhưng qua những con đường bất ngờ.

⸻

2. Lời kêu của Thánh Vịnh – khát vọng được cứu

“Muôn lạy Chúa, xin mau phù trợ!” không chỉ là tiếng kêu tuyệt vọng, mà còn là một hành vi tin cậy triệt để. Phân tâm học gọi đây là tái quy chiếu về nguyên ủy: khi ta quay trở lại điểm khởi đầu – mối tương quan căn bản với Đấng Tạo Hóa – để tìm lại cảm giác an toàn nguyên sơ.

Nhưng khác với nhu cầu tâm lý thuần túy, ở đây là nhu cầu siêu việt: không chỉ cần một “cảm giác” an toàn, mà là một nền tảng hiện hữu không thể bị lấy mất, ngay cả khi thế giới sụp đổ.

⸻

3. “Chạy trong cuộc đua” – năng động hiện sinh của Đức tin

Thư Do Thái đưa ra hình ảnh vận động viên kiên trì chạy đến đích. Đây là ngôn ngữ của hành trình hiện sinh: đời sống không phải là chuỗi khoảnh khắc rời rạc, mà là một cuộc đua dài, trong đó từng bước chân đều định hình ý nghĩa của toàn bộ hành trình.

Tâm lý học hiện sinh (Viktor Frankl) nói rằng con người có thể chịu đựng hầu như bất cứ “cái gì” nếu họ tìm được một “tại sao”. Thư Do Thái trao cho ta “tại sao” ấy: Đức Giêsu, Đấng đã vượt qua thập giá vì niềm vui ở phía trước. Đó không phải là né tránh khổ đau, mà là đi xuyên qua nó với một mục đích vượt quá chính mình.

⸻

4. “Thầy đem lửa và chia rẽ” – nghịch lý của tình yêu

“Thầy không đến để ban hoà bình, nhưng là đem sự chia rẽ.” Lời này không nói về bạo lực, mà về sự quyết liệt của chân lý.

Trong phân tâm học tôn giáo, ta biết rằng một giá trị tuyệt đối luôn đòi hỏi lựa chọn dứt khoát. Ánh sáng không thỏa hiệp với bóng tối. Khi tình yêu Thiên Chúa bước vào một gia đình, một nhóm bạn, một xã hội, nó có thể phơi bày những rạn nứt vốn âm ỉ, buộc mỗi người phải đối diện với câu hỏi: Tôi thuộc về ai?

Thần học gọi đây là “lửa thanh luyện” – một ngọn lửa không chỉ đốt đi điều xấu, mà còn thiêu cháy những vùng an toàn giả tạo. Ngọn lửa ấy có thể làm tan chảy những mối quan hệ dựa trên ích kỷ, nhưng đồng thời cũng thắp sáng những mối dây gắn bó trong chân thật.

⸻

Kết – Khi lửa và bùn cùng ở trong ta

Ba hình ảnh của Chúa Nhật này – bùn của hầm tối, tiếng kêu của người cầu cứu, và lửa của Đức Kitô – đều nằm trong kinh nghiệm hiện sinh của mỗi người.

Có lúc ta bị chôn vùi trong bùn lầy cô đơn, có lúc ta gào lên xin cứu, và có lúc ngọn lửa của chân lý khiến ta mất đi sự yên ổn bề ngoài. Nhưng tất cả đều là nhịp điệu của một hành trình được dẫn dắt bởi bàn tay vô hình.

Về mặt tâm lý, đây là quá trình trưởng thành: từ sự lệ thuộc, qua khủng hoảng, đến tự do. Về mặt thần học, đây là mầu nhiệm vượt qua: chết đi – sống lại.

Vậy, giữa tiếng kêu “Xin mau phù trợ” và lời mời “Hãy kiên trì chạy”, ta hãy để ngọn lửa của Đức Kitô đốt cháy sự sợ hãi và thắp sáng lòng trung tín, để rồi một ngày kia, ta có thể nói như Thánh Phaolô: “Tôi đã chiến đấu trong trận chiến chính nghĩa, đã chạy hết chặng đường, đã giữ vững đức tin.”