ĐGH Leo báo hiệu những thay đổi tiềm năng về Trung Quốc, thảo luận về TT Trump và Gaza
ĐGH Leo báo hiệu những thay đổi tiềm năng về Trung Quốc, thảo luận về TT Trump và Gaza
Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên kể từ khi đắc cử, Đức Thánh Cha Leo XIV đã ám chỉ rằng ngài có thể cởi mở với những thay đổi trong tương lai đối với thỏa thuận gây tranh cãi của Vatican với Trung Quốc, cho biết ngài đang đối thoại với những người Công giáo Trung Quốc bị đàn áp trong khi cân nhắc tương lai chính sách của Vatican đối với Bắc Kinh.
Cuộc phỏng vấn, được thực hiện bằng tiếng Anh vào tháng Bảy và được xuất bản hôm thứ Năm trong một cuốn tiểu sử mới bằng tiếng Tây Ban Nha, cung cấp cái nhìn rõ ràng nhất từ trước đến nay về những ưu tiên của vị giáo hoàng người Mỹ 70 tuổi này trong chính trị toàn cầu và ngoại giao Vatican, gồm cả cách ngài nhìn nhận Giáo hội trong việc hợp tác với chính quyền Trump, cuộc chiến ở Gaza và việc bảo vệ nhân phẩm.
Về Trung Quốc, Đức Thánh Cha Leo cho biết ngài đang lắng nghe “một nhóm đáng kể những người Công giáo Trung Quốc, những người trong nhiều năm đã phải chịu đựng một số áp bức hoặc khó khăn trong việc sống đức tin một cách tự do” khi ngài cố gắng “hiểu rõ hơn về cách Giáo hội có thể tiếp tục sứ mệnh của mình.”
“Tôi cho rằng trong ngắn hạn, tôi sẽ tiếp tục chính sách mà Tòa Thánh đã theo đuổi trong nhiều năm qua…Tôi cũng đang tiếp tục đối thoại với một số người Trung Quốc, ở cả hai phía của một số vấn đề hiện hữu ở đó,” ngài nói.
Là vị giáo hoàng đầu tiên từng đến thăm Trung Quốc đại lục, Đức Thánh Cha Leo, ngài đã đến đó nhiều năm trước khi được bầu, cho biết ngài dựa vào kinh nghiệm của mình với “chính phủ cũng như các nhà lãnh đạo tôn giáo và giáo dân.”
Những bình luận của Đức Thánh Cha Leo cho thấy sự cởi mở với khả năng thay đổi hiện trạng ở Trung Quốc kể từ năm 2018, khi Tòa Thánh ký một thỏa thuận chia sẻ quyền lực với Bắc Kinh về việc bổ nhiệm các giám mục. Thỏa thuận này đã được gia hạn ba lần dưới thời Đức Giáo hoàng Phanxicô trong bảy năm qua bất chấp sự phản đối của những nhà hoạt động nhân quyền và những báo cáo về sự đàn áp gia tăng đối với cái gọi là Giáo hội ngầm ở Trung Quốc, vốn bác bỏ sự kiểm soát của chính phủ.
“Đây là một tình huống rất khó khăn. Về lâu dài, tôi không giả vờ nói rằng đây là điều tôi sẽ làm và sẽ không làm,” ngài nói.
Đức Giáo hoàng người Mỹ bàn về chính trị Hoa Kỳ
Đức Thánh Cha Leo XIV cũng đã nói về Tổng thống Donald Trump, Phó Tổng thống J.D. Vance và Elon Musk, đồng thời khẳng định rằng ngài không muốn tham gia vào những cuộc chiến chính trị.
“Tôi không có ý định tham gia vào chính trị đảng phái. Đó không phải là mục đích của Giáo hội. Nhưng tôi không ngại nêu ra những vấn đề mà tôi nghĩ là những vấn đề thực sự của Phúc âm, mà hy vọng rằng những người ở cả hai phe, như chúng ta thường nói, sẽ có thể lắng nghe,” ngài nói.
Vị Giáo hoàng sinh ra ở Chicago cho rằng xuất thân của ngài mang lại cho ngài một lợi thế trong việc giao tiếp với những người Mỹ khác, gồm cả những thành viên của Giáo hội. Đề cập đến mối quan hệ giữa Vatican và hàng giám mục Công giáo Hoa Kỳ, ngài nói: “Việc tôi là người Mỹ có nghĩa là, trong số những điều khác, mọi người không thể nói, như họ đã nói về Đức Giáo hoàng Phanxicô, ‘Ngài ấy không hiểu Hoa Kỳ’.” Dưới thời người tiền nhiệm là Đức Giáo hoàng Phanxicô, Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ đã xung đột với Vatican về việc các giám mục chỉ định phá thai là “ưu tiên hàng đầu” trong chương trình nghị sự chính sách công của họ.
Đức Thánh Cha Leo cho biết ngài sẽ không ngần ngại gặp Trump nếu có cơ hội và cho biết ngài đã nói chuyện với Phó tổng thống Vance “về phẩm giá con người và tầm quan trọng của điều đó đối với tất cả mọi người, bất kể bạn sinh ra ở đâu, và hy vọng sẽ tìm ra cách tôn trọng con người và cách chúng ta đối xử với họ trong những chính sách và lựa chọn của mình.”
“Rõ ràng, có một số điều đang diễn ra ở Hoa Kỳ đáng lo ngại,” Đức Thánh Cha Leo nói thêm.
Hoan nghênh bức thư của Đức Giáo hoàng Phanxicô gửi các giám mục Hoa Kỳ hồi đầu năm nay, chỉ trích chính sách trục xuất người nhập cư của chính quyền Trump, ngài nói: “Tôi rất vui khi thấy các giám mục Hoa Kỳ đã tiếp nhận điều đó, và một số người trong số họ đã đủ can đảm để làm theo. Tôi nghĩ rằng cách tiếp cận đó, nhìn chung, là một cách tiếp cận tốt hơn, mà tôi sẽ chủ yếu thảo luận với các giám mục.”
“Hoa Kỳ là một cường quốc trên thế giới, chúng ta phải thừa nhận điều đó, và đôi khi những quyết định được đưa ra dựa trên kinh tế hơn là nhân phẩm và sự hỗ trợ của con người,” Đức Thánh Cha Leo nói. “Nhưng (chúng ta phải) tiếp tục thách thức và đặt ra một số câu hỏi, đồng thời tìm ra cách tốt nhất để làm điều đó.”
“Đặc biệt là về những vấn đề liên quan đến nhân phẩm, thúc đẩy hòa bình trên thế giới, điều mà (Trump) đôi khi đã nói rõ rằng ông ấy muốn làm, và trong những nỗ lực đó, tôi muốn ủng hộ ông ấy,” ngài nói.
Elon Musk, bất bình đẳng và trí thông minh nhân tạo
Đức Thánh Cha Leo XIV cũng nhắc đến Elon Musk, dành một số lời lẽ sắc bén nhất của mình cho sự chênh lệch kinh tế và “cuộc khủng hoảng” tiềm ẩn có thể xảy ra do sự trỗi dậy của trí thông minh nhân tạo.
“Một… (yếu tố) rất quan trọng là khoảng cách ngày càng lớn giữa mức thu nhập của tầng lớp lao động và số tiền mà những người giàu nhất nhận được,” ngài nói. Các CEO đã từng kiếm được nhiều hơn vài lần so với người lao động, nhưng hôm nay “con số cuối cùng tôi thấy, nó cao hơn 600 lần.”
Ngài chỉ ra những báo cáo rằng “Elon Musk sẽ trở thành nghìn tỷ phú đầu tiên trên thế giới,” cảnh báo: “Nếu đó là điều duy nhất còn giá trị, thì chúng ta đang gặp rắc rối lớn.”
Đức Thánh Cha Leo cũng cảnh báo rằng trí thông minh nhân tạo có thể gây ra một “cuộc khủng hoảng” do khả năng đẩy nhanh sự thay đổi trong lực lượng lao động. “Nếu chúng ta tự động hóa toàn bộ thế giới và chỉ một số ít người có đủ phương tiện để không chỉ tồn tại mà còn sống tốt, có một cuộc sống ý nghĩa, thì đó là một vấn đề lớn, một vấn đề rất lớn sẽ xảy ra trong tương lai.”
Chiến tranh ở Gaza và Ukraine
Đức Thánh Cha Leo đã tham gia vào cuộc tranh luận về việc liệu chiến dịch của Israel ở Gaza có cấu thành tội diệt chủng hay không, khi ngài lưu ý rằng “từ diệt chủng đang được sử dụng ngày càng nhiều.”
“Về mặt chính thức, Tòa Thánh không tin rằng chúng ta có thể đưa ra bất kỳ tuyên bố nào vào lúc này về điều đó,” ngài nói. “Có một định nghĩa rất chuyên môn về tội diệt chủng, nhưng ngày càng có nhiều người nêu vấn đề này, bao gồm cả hai nhóm nhân quyền ở Israel đã đưa ra tuyên bố đó.”
Đức Thánh Cha Leo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cung cấp viện trợ nhân đạo, hỗ trợ y tế và lương thực cho người dân ở Gaza, đồng thời lưu ý rằng Hoa Kỳ “rõ ràng là bên thứ ba quan trọng nhất có thể gây áp lực lên Israel.”
Về Ukraine, Đức Thánh Cha Leo xác nhận Vatican đã đề nghị tổ chức những cuộc đàm phán hòa bình, mặc dù lời đề nghị đã không được chấp nhận. “Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, Tòa Thánh đã nỗ lực rất nhiều để duy trì lập trường, dù khó khăn đến đâu, (không) nghiêng về bên này hay bên kia, mà thực sự trung lập,” ngài nói.
Ngài cũng gợi ý rằng Vatican có thể giúp chấm dứt sự chia rẽ trong thế giới Chính thống giáo, giữa thượng phụ Moscow và Constantinople, phát sinh từ những bất đồng về quyền lãnh đạo Giáo hội Chính thống giáo ở Ukraine.
“Nếu giám mục Rôma có thể giúp xây dựng cầu nối…Tôi nghĩ chắc chắn sẽ có những thách thức trong việc này, nhưng đó là một đóng góp to lớn vì cuối cùng, tất cả chúng ta đều tin vào Chúa Giêsu Kitô, Con Thiên Chúa và Đấng Cứu Độ của chúng ta.”
Một Liên Hiệp Quốc suy yếu và một thế giới phân cực
Đức Thánh Cha Leo thừa nhận vai trò ngày càng suy yếu của LHQ và sự chuyển dịch sang đối thoại song phương trong quan hệ quốc tế. “Dường như nhìn chung mọi người đều nhận thấy rằng LHQ, ít nhất là tại thời điểm này, đã mất khả năng kết nối mọi người lại với nhau về những vấn đề đa phương,” ngài nói.
Ngài cũng chỉ ra sự phân cực trên toàn thế giới, trích dẫn “sự mất mát ý thức cao hơn về ý nghĩa của cuộc sống con người.”
“Giá trị của sự sống con người, giá trị của xã hội, của gia đình…nếu chúng ta đánh mất ý thức về những giá trị đó, thì điều gì còn quan trọng nữa?” Ngài đặt câu hỏi. “Bạn thường thấy mọi người tự hỏi: Tất cả những điều này là gì và ý nghĩa của cuộc sống là gì, và tại sao chúng ta nên làm điều này?”
Đức Giáo hoàng không phải là ‘người giải quyết các vấn đề thế giới’
Bài phỏng vấn xuất hiện trong cuốn sách tiếng Tây Ban Nha “León XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI” (“Leo XIV: Công dân của Thế giới, Nhà truyền giáo của Thế kỷ XXI”), một cuốn tiểu sử do phóng viên Elise Ann Allen của Crux biên soạn, được Penguin Peru xuất bản vào ngày 18 tháng Chín bằng tiếng Tây Ban Nha. Phiên bản tiếng Anh và tiếng Bồ Đào Nha dự kiến ra mắt vào năm 2026.
Trong cuốn sách, Đức Thánh Cha Leo, một nhà truyền giáo lâu năm ở Peru trước khi lên ngôi vị giáo hoàng, nhấn mạnh rằng sứ mệnh chính của Giáo hội vẫn là tâm linh, chứ không phải chính trị.
“Vai trò của tôi là loan báo tin mừng, rao giảng Phúc Âm,” ngài nói. “Tôi không thấy vai trò chính của mình là cố gắng giải quyết những vấn nạn của thế giới. Thực sự, tôi hoàn toàn không thấy vai trò đó, mặc dù tôi nghĩ rằng Giáo hội có tiếng nói, có sứ điệp cần được tiếp tục rao giảng, cần được nói ra, và nói một cách nhiệt thành.”
Nguyễn Minh Sơn