ĐHY Cupich bàn về ‘Dilexi te’: Phụng vụ là nơi liên đới với người nghèo
ĐHY Cupich bàn về ‘Dilexi te’: Phụng vụ là nơi liên đới với người nghèo
“Trong số những thấu hiểu rút ra từ việc đọc Dilexi Te (DT), tôi đặc biệt ấn tượng với nhận xét của Đức Thánh Cha Leo rằng “Công đồng Vatican II đánh dấu một cột mốc trong sự hiểu biết của Giáo hội về người nghèo trong kế hoạch cứu chuộc của Thiên Chúa,” và cột mốc này đã định hình toàn bộ định hướng của Công đồng và các cải cách của Công đồng.”
Ngài lưu ý rằng mặc dù chủ đề người nghèo chỉ được đề cập thoáng qua trong những văn kiện chuẩn bị, Thánh Giáo hoàng Gioan XXIII đã lưu ý đến vấn đề này trong một bài phát biểu trên đài phát thanh một tháng trước khi khai mạc Công đồng, tuyên bố rằng “Giáo hội tự thể hiện mình như mình là và như mình mong muốn: Giáo hội của mọi người, và đặc biệt là Giáo hội của người nghèo.”
Những nhận xét này, theo Đức Thánh Cha Leo, đã thúc đẩy các nhà thần học và chuyên gia đưa ra một hướng đi mới cho Công đồng, điều mà Đức Hồng y Lercaro, Tổng Giám mục Bologna, đã tóm tắt trong bài phát biểu của ngài vào ngày 6 tháng Mười Hai năm 1962. Ngài tuyên bố: “Mầu nhiệm Đức Kitô trong Giáo hội, theo một cách đặc biệt, vẫn luôn là và ngày nay, chính là mầu nhiệm Đức Kitô nơi người nghèo....đây không chỉ là một chủ đề trong số nhiều chủ đề khác, mà theo một nghĩa nào đó, là chủ đề duy nhất của toàn thể Công đồng.”
Sau đó, Đức Hồng y Lecaro nhận xét rằng khi chuẩn bị bài phát biểu của mình, ngài đã nhìn nhận Công đồng theo một cách khác: “Đây là giờ của người nghèo, của hàng triệu người nghèo trên khắp thế giới,” ngài viết. “Đây là giờ của mầu nhiệm Giáo hội là Mẹ của người nghèo. Đây là giờ của mầu nhiệm Đức Kitô, hiện diện đặc biệt nơi người nghèo.”
Chính trong bối cảnh này, DT đã đưa ra một nhận xét đặc biệt sâu sắc, mang đến cho chúng ta một sự hiểu biết mới mẻ về cuộc cải cách phụng vụ của Nghị phụ Công đồng. “Người ta ngày càng cảm nhận rõ hơn về nhu cầu cần có một hình ảnh mới về Giáo hội, một hình ảnh giản dị và nghiêm trang hơn, bao trùm toàn thể Dân Chúa và sự hiện diện của Giáo hội trong lịch sử. Một Giáo hội giống Chúa mình hơn những thế lực thế gian, và nỗ lực thúc đẩy cam kết cụ thể của toàn thể nhân loại trong việc giải quyết vấn nạn nghèo đói to lớn trên thế giới.”
Nói cách khác, sự giản dị cao quý mà Hiến chế Sacrosanctum Concilium theo đuổi khi kêu gọi khôi phục phụng vụ không chỉ là một kiểu cổ xưa hay sự giản dị cho có. Đúng hơn, nó phù hợp với “cảm nhận rõ hơn về nhu cầu cần có một hình ảnh mới về Giáo hội, một hình ảnh giản dị và nghiêm trang hơn...” Cuộc cải cách phụng vụ nhằm mục đích cho phép hoạt động của Thiên Chúa đối với chúng ta trong phụng vụ, đặc biệt là Bí tích Thánh Thể, được tỏa sáng rõ ràng hơn. Việc đổi mới phụng tự của chúng ta được theo đuổi phù hợp với mong muốn của những Nghị phụ Công đồng là giới thiệu với thế giới một Giáo hội không được định hình bởi vẻ hào nhoáng của quyền lực thế gian mà được đánh dấu bằng sự điềm đạm và giản dị, cho phép Giáo hội nói với con người thời đại này theo cách gần gũi hơn với Thiên Chúa và cho phép Giáo hội đảm nhận một cách mới mẻ sứ mệnh loan báo Tin Mừng cho người nghèo.
Cuộc cải cách phụng vụ được hưởng lợi từ nghiên cứu học thuật về những nguồn lực phụng vụ, xác định những điều chỉnh được đưa vào theo thời gian, kết hợp nhyung74 yếu tố từ triều đình đế quốc và hoàng gia. Nghiên cứu đó cho thấy rõ rằng nhiều điều chỉnh trong số này đã biến đổi tính thẩm mỹ và ý nghĩa của phụng vụ, khiến phụng vụ trở thành một màn trình diễn hơn là sự tham gia tích cực của tất cả những người đã chịu phép rửa tội để họ được đào tạo hầu tham gia vào hành động cứu chuộc của Đức Kitô chịu đóng đinh. Bằng cách thanh lọc phụng vụ khỏi những điều chỉnh này, mục đích là giúp phụng vụ duy trì ý thức đổi mới của Giáo hội về chính mình, điều mà Đức Thánh Giáo hoàng Phaolô VI đã lưu ý trong diễn từ khai mạc khóa họp thứ hai của Công đồng, phù hợp với nguồn cảm hứng của vị tiền nhiệm khi kêu gọi Công đồng “mở ra những chân trời mới cho Giáo hội và dẫn truyền trên trái đất nguồn mạch mới mẻ nhưng chưa được khai thác của giáo lý và ân sủng của Đức Kitô, Chúa chúng ta.”
Công đồng cũng được thiết kế để trao quyền cho Bí tích Thánh Thể, một lần nữa, như Đức Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã tuyên bố trong Tông thư Mane Nobiscum Domine, trở thành “một dự án liên đới với toàn thể nhân loại,” biến những người tham gia vào Bí tích Thánh Thể thành “một người thúc đẩy sự hiệp thông, hòa bình và hệp nhất trong mọi hoàn cảnh. Hơn bao giờ hết,” ngài nói tiếp, “thế giới của chúng ta (đang hỗn loạn)… với bóng ma khủng bố và thảm kịch chiến tranh, đòi hỏi các Kitô hữu phải học cách trải nghiệm Bí tích Thánh Thể như một trường học hòa bình vĩ đại, đào tạo những người nam nữ, ở những cấp độ trách nhiệm khác nhau trong đời sống xã hội, văn hóa và chính trị, có thể trở thành những người thúc đẩy đối thoại và hiệp thông.” Đức thánh Giáo Hoàng đã kết luận theo cách báo trước giáo huấn của Đức Thánh Cha Leo khi lưu ý rằng “chính nhờ tình yêu thương lẫn nhau, và đặc biệt là sự quan tâm của chúng ta đối với những người túng thiếu, mà chúng ta sẽ được công nhận là những người theo Đức Kitô đích thực (x. Ga 13:35; Mt 25:31-46). Đây sẽ là tiêu chí để đánh giá tính chân thực của những cử hành Thánh Thể của chúng ta.”
Với sự phục hồi tính nghiêm trang cổ xưa của Nghi lễ Rôma, Thánh Thể một lần nữa trở thành nơi của hòa bình đích thực và tình liên đới với người nghèo trong một thế giới rạn nứt.
Nguyễn Minh Sơn