ĐGH Leo sẽ tìm thấy bối cảnh chính trị nào ở Thổ Nhĩ Kỳ trong chuyến tông du này?
ĐGH Leo sẽ tìm thấy bối cảnh chính trị nào ở Thổ Nhĩ Kỳ trong chuyến tông du này?
Thổ Nhĩ Kỳ đã được lên kế hoạch trong chương trình nghị sự của Vatican cho năm 2025.
Đức Hồng y George Koovakad, Tổng trưởng Thánh bộ Đối thoại Liên tôn: “Chuyến tông du này của Đức Leo không phải là một bất ngờ.
Chuyến đi ban đầu được ấn định vào tháng Năm, mặc dù Tòa Thánh chưa bao giờ xác nhận điều này. Tình trạng sức khỏe của Đức Phanxicô đã thay đổi kế hoạch.”
Đức Hồng y George Koovakad: “Đức Phanxicô đã muốn đến Thổ Nhĩ Kỳ nhân dịp kỷ niệm 1700 năm Công đồng Nicaea, nhưng cuối cùng ngài đã qua đời.”
Đức Thánh Cha Leo XIV đã tiếp nối kế hoạch của vị tiền nhiệm, biến Thổ Nhĩ Kỳ thành chuyến tông du quốc tế đầu tiên của mình.
Nhưng sự phát triển lịch sử của Thổ Nhĩ Kỳ là gì và hiện tại nó đang ở đâu? Một năm quan trọng cần nhớ là năm 1922, năm Đế chế Ottoman sụp đổ. Việc bãi bỏ chế độ Hồi giáo đã dẫn đến sự thành lập nước Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại dưới thời Atatürk, vị tổng thống đầu tiên của nước này.
Trọng tâm chính của ông là chủ nghĩa thế tục. Ông tin rằng tôn giáo phải được tách biệt khỏi nhà nước, vì vậy ông đã bãi bỏ luật Sharia, nhưng vẫn thừa nhận rằng Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia mang bản sắc Hồi giáo.
Nikos Tzaitis, Cố vấn Tòa Thượng phụ Đại kết Constantinople: “Ông muốn tái thiết Thổ Nhĩ Kỳ và rõ ràng, ông không thể dựa trên yếu tố Kitô giáo, vì vậy ông quyết định áp dụng khẩu hiệu nổi tiếng của mình rằng Thổ Nhĩ Kỳ được tạo thành từ những người Thổ Nhĩ Kỳ theo Hồi giáo. Tuy nhiên, ông là người có tư tưởng thế tục sâu sắc, nhưng quyết định chấp nhận điều này vì đó là một cách để kiểm soát quyền lực.”
Atatürk vẫn là biểu tượng của chủ quyền và sự thống nhất. Hình ảnh của ông thậm chí còn được bảo vệ về mặt pháp lý. Xúc phạm ông là một tội ác bị pháp luật trừng phạt.
Ở Ankara, có một lăng mộ, nơi đã trở thành nơi tôn kính của quốc gia. Và đây sẽ là điểm dừng chân đầu tiên của Đức Thánh Cha Leo XIV khi đến Thổ Nhĩ Kỳ.
Kể từ Atatürk, đất nước đã có 12 đời tổng thống chính thức. Vị tổng thống gần đây nhất là một chính trị gia bảo thủ, gây tranh cãi và không phản đối việc quay trở lại bản sắc Ottoman, lấy Hồi giáo làm trung tâm.
Nikos Tzaitis: “Giống như nói rằng Hồi giáo là nền tảng của một Thổ Nhĩ Kỳ tân Ottoman vì ông ta muốn tái thiết Đế chế tân Ottoman, một đế chế có sức nặng đặc biệt trong động lực chính trị của khu vực Địa Trung Hải đó.”
Ở đây, chúng ta đề cập đến vị thế địa chính trị của Thổ Nhĩ Kỳ: nước này ngăn cách Âu châu và Á châu, kiểm soát những tuyến đường giữa Nga và Địa Trung Hải, và là lực lượng quân sự lớn thứ hai trong NATO. Vị trí địa lý của Thổ Nhĩ Kỳ đồng nghĩa với việc những quyết định của quốc gia này sẽ ảnh hưởng đến cán cân trên bàn cờ quốc tế.
Trên thực tế, trong những tháng gần đây, quốc gia này đã xuất hiện trên báo chí vì là nơi tổ chức những cuộc đàm phán hòa bình giữa Ukraine và Nga, mặc dù lập trường của họ đã vấp phải sự chỉ trích.
Liên quan đến Ukraine, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã lên án cuộc xâm lược và cung cấp vũ khí cùng máy bay không người lái cho Ukraine. Đồng thời, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn tiếp tục mua khí đốt của Nga và bị cáo buộc là quá thân thiết với Putin.
Trong chuyến tông du này, Đức Thánh Cha Leo XIV sẽ gặp Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ. Ngài sẽ gặp riêng, và một trong những chủ đề được thảo luận nhiều khả năng sẽ là vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong kế hoạch hòa bình cho Ukraine.
Trên thực tế, sau cuộc gặp này, ngài sẽ có bài phát biểu trước các nhà chức trách. Đây thường là thời điểm chính trị nhất trong chuyến tông du. Các Giáo hoàng thường sử dụng thời điểm này để truyền tải những thông điệp gắn liền với những sự kiện hiện tại — trong trường hợp này, với trọng tâm là những cuộc xung đột và sự chú ý của các chính trị gia.
Nguyễn Minh Sơn