Bài phát biểu của ĐGH Leo trước TT Erdoğan trong chuyến Tông du Thổ Nhĩ Kỳ ngày đầu tiên
Bài phát biểu của ĐGH Leo trước TT Erdoğan trong chuyến Tông du Thổ Nhĩ Kỳ ngày đầu tiên
Trong ngày đầu tiên của chuyến Tông du Thổ Nhĩ Kỳ, một trong những khoảnh khắc quan trọng nhất là bài phát biểu của ngài sau khi Tổng thống Erdoğan phát biểu, trước quan chức chính quyền và ngoại giao đoàn tại Phủ Tổng thống.
Khi đến nơi, Đức Thánh Cha đã được Tổng thống Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ tiếp đón.
Đức Thánh Cha Leo XIV
Thưa Ngài Tổng thống,
Quý vị Lãnh đạo,
Quý thành viên Ngoại giao đoàn,
Cùng toàn thể quý vị,
Thưa Quý vị,
Tôi xin chân thành cảm ơn sự đón tiếp nồng hậu của quý vị! Tôi rất vui mừng được bắt đầu những chuyến Tông du với Triều đại Giáo hoàng của tôi bằng chuyến thăm đất nước của quý vị, bởi vì vùng đất này gắn liền với nguồn gốc Kitô giáo, và hôm nay, nó mời gọi con cháu Abraham và toàn thể nhân loại đến với nhau bằng tình huynh đệ, biết nhìn nhận và trân trọng những dị biệt.
Vẻ đẹp thiên nhiên của đất nước quý vị thôi thúc chúng ta bảo vệ công trình sáng tạo của Thiên Chúa. Hơn nữa, sự phong phú về văn hóa, nghệ thuật và tinh thần của những nơi các bạn sinh sống nhắc nhở chúng ta rằng khi các thế hệ, truyền thống và tư tưởng khác nhau gặp gỡ, những nền văn minh vĩ đại được hình thành, nơi sự phát triển và trí tuệ được kết nối thành một thể thống nhất. Một mặt, đúng là lịch sử nhân loại đã trải qua hàng thế kỷ xung đột, và thế giới xung quanh chúng ta vẫn còn bất ổn bởi những tham vọng và lựa chọn chà đạp lên công lý và hòa bình. Đồng thời, khi đối diện với những thách thức, là một dân tộc có quá khứ hào hùng như vậy vừa là một món quà vừa là một trách nhiệm.
Hình ảnh cây cầu bắc qua eo biển Dardanelles, được chọn làm biểu tượng cho chuyến đi của tôi, đã thể hiện một cách hùng hồn vai trò đặc biệt của đất nước các bạn. Các bạn có một vị trí quan trọng trong cả hiện tại và tương lai của Địa Trung Hải, và của toàn thế giới, trên hết là bằng cách trân trọng sự đa dạng nội tại của mình. Ngay cả trước khi kết nối Á châu với Âu châu, và Đông với Tây, cây cầu này đã kết nối Thổ Nhĩ Kỳ với chính nó. Nó kết nối những vùng khác nhau của đất nước, biến nó từ bên trong, như thể một “ngã tư của những cảm xúc.” Trong trường hợp như vậy, sự đồng nhất sẽ là một sự nghèo nàn. Thật vậy, một xã hội sinh động nếu nó có sự đa dạng, bởi điều làm nên một xã hội dân sự chính là những cây cầu nối kết mọi người lại với nhau. Tuy nhiên, ngày nay, những cộng đồng nhân loại đang ngày càng bị phân cực và chia rẽ bởi những lập trường cực đoan làm tan rã.
Tôi xin cam đoan với quý vị rằng tất cả Kitô hữu mong muốn đóng góp tích cực vào sự thống nhất của đất nước quý vị. Họ là, và cảm thấy mình là một phần của, bản sắc Thổ Nhĩ Kỳ, điều mà Thánh Gioan XXIII, người mà quý vị vẫn nhớ đến với tư cách là “Giáo hoàng Thổ Nhĩ Kỳ,” rất coi trọng vì tình bạn sâu sắc luôn gắn kết ngài với nhân dân. Ngài là Quản nhiệm của Giáo phận Latinh Istanbul và là Khâm sứ Tòa thánh tại Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp từ năm 1935 đến năm 1945, và đã làm việc không mệt mỏi để bảo đảm rằng người Công giáo không bị loại trừ khỏi sự phát triển liên tục của nền tân Cộng hòa của quý vị. Trong những năm đó, ngài đã viết rằng tại Quốc gia này, “chúng ta, những người Công giáo Latinh ở Istanbul, và những người Công giáo thuộc những nghi lễ khác, Armenia, Hy Lạp, Chaldean, Syria, v.v…, là một thiểu số khiêm tốn sống trên bề mặt của một thế giới rộng lớn mà chúng ta chỉ tiếp xúc hạn chế. Chúng ta muốn phân biệt mình với những người không tuyên xưng đức tin của chúng ta: anh em Chính thống giáo, Tin lành, Do Thái giáo, Hồi giáo, tín đồ và không tín đồ của những tôn giáo khác... Dường như hợp lý khi mỗi người nên lo việc riêng của mình, gia đình hoặc truyền thống dân tộc, giữ mình trong vòng tròn hạn hẹp của cộng đồng của riêng mình... Anh chị em thân mến, các con thân mến của tôi, tôi phải nói với các bạn rằng dưới ánh sáng của Tin Mừng và những nguyên tắc Công giáo, đây là một logic sai lầm.”(1) Kể từ đó, chắc chắn đã có những bước tiến lớn trong Giáo hội và trong xã hội của các bạn, nhưng những lời đó vẫn còn vang vọng mạnh mẽ trong thời đại chúng ta, và tiếp tục truyền cảm hứng cho một lối suy nghĩ mang tính Phúc Âm và chân thực hơn, mà Đức Giáo hoàng Phanxicô gọi là “văn hóa gặp gỡ.”
Thật vậy, ngay từ trung tâm Địa Trung Hải, Vị Tiền Nhiệm khả kính của tôi đã phản đối “toàn cầu hóa của sự thờ ơ,” bằng cách mời gọi chúng ta cảm nhận nỗi đau của người khác và lắng nghe tiếng kêu của người nghèo và của trái đất. Do đó, ngài khuyến khích chúng ta hành động với lòng trắc ẩn, phản ảnh Thiên Chúa duy nhất là Đấng từ nhân và giàu long thương xót, “chậm giận hờn và giàu tình yêu thương” (Tv 103:8). Hình ảnh cây cầu vĩ đại của các bạn cũng hữu ích theo nghĩa này, vì Thiên Chúa, khi mặc khải chính mình, đã thiết lập một cây cầu nối giữa trời và đất. Người đã làm như vậy để tâm hồn chúng ta có thể thay đổi, trở nên giống Người. Đó là một cây cầu treo khổng lồ, gần như thách thức những định luật vật lý. Tương tự như vậy, bên cạnh những khía cạnh riêng tư và thân mật, tình yêu cũng có một chiều kích hữu hình và công khai.
Hơn nữa, công lý và lòng trắc ẩn thách thức tư duy “lẽ phải thuộc về kẻ mạnh,” và dám yêu cầu lòng trắc ẩn và tình đoàn kết được xem là những tiêu chí đích thực cho sự phát triển. Vì lý do này, trong một xã hội như ở Thổ Nhĩ Kỳ, nơi tôn giáo đóng một vai trò hiển nhiên, việc tôn trọng phẩm giá và tự do của tất cả con cái Thiên Chúa, cả nam lẫn nữ, đồng bào và ngoại kiều, người nghèo và người giàu, là điều thiết yếu. Tất cả chúng ta đều là con cái của Thiên Chúa, và điều này có những hàm ý cá nhân, xã hội và chính trị. Những người có tấm lòng vâng phục thánh ý Chúa luôn thúc đẩy công ích và sự tôn trọng tất cả mọi người. Ngày nay, đây là một thách thức lớn, cần phải tái định hình những chính sách địa phương và quan hệ quốc tế, đặc biệt là trước những phát triển công nghệ có thể làm trầm trọng thêm bất công thay vì giúp khắc phục nó. Ngay cả trí tuệ nhân tạo cũng chỉ đơn giản là tái tạo những sở thích của chính chúng ta và đẩy nhanh những quá trình mà, khi xem xét kỹ hơn, không phải là công việc của máy móc, mà là của chính con người. Vì vậy, chúng ta hãy cùng nhau hành động để thay đổi quỹ đạo phát triển và sửa chữa những tổn hại đã gây ra cho sự thống nhất của gia đình nhân loại.
Thưa quý vị, tôi vừa đề cập đến gia đình nhân loại. Ẩn dụ này mời gọi chúng ta thiết lập một mối liên hệ – một lần nữa, một cầu nối – giữa vận mệnh chung của chúng ta và những trải nghiệm của mỗi cá nhân. Thật vậy, đối với mỗi người chúng ta, gia đình là hạt nhân đầu tiên của đời sống xã hội, nơi chúng ta học được rằng không có “người khác” thì không có “tôi”. Hơn bất kỳ quốc gia nào khác, gia đình vẫn giữ được tầm quan trọng to lớn trong văn hóa Thổ Nhĩ Kỳ, và không thiếu những sáng kiến ủng hộ vị trí trung tâm của nó. Thật vậy, những thái độ thiết yếu cho sự chung sống dân sự, cùng với sự nhạy cảm ban đầu và nền tảng đối với công ích, được hình thành chính trong gia đình. Tất nhiên, mỗi gia đình cũng có thể khép kín, nuôi dưỡng sự thù địch, hoặc ngăn cản một số thành viên thể hiện bản thân đến mức cản trở sự phát triển tài năng của họ. Tuy nhiên, con người không thể có được nhiều cơ hội hay hạnh phúc hơn từ một nền văn hóa cá nhân chủ nghĩa, cũng như không thể hiện sự coi thường hôn nhân hay né tránh sự cởi mở với cuộc sống.
Hơn nữa, nền kinh tế tiêu dùng lại lừa dối ở chỗ sự cô đơn trở thành một công việc kinh doanh. Chúng ta nên ứng phó với điều này bằng một nền văn hóa trân trọng tình cảm và sự liên kết cá nhân. Bởi vì chỉ khi ở bên nhau, chúng ta mới có thể trở thành chính mình đích thực. Chỉ thông qua tình yêu, đời sống nội tâm của chúng ta mới trở nên sâu sắc và bản sắc của chúng ta mới trở nên mạnh mẽ. Những ai coi thường những mối quan hệ cơ bản của con người, và không học cách chấp nhận ngay cả những hạn chế và sự mong manh của chúng, sẽ dễ dàng trở nên cố chấp và không có khả năng tương tác với thế giới phức tạp của chúng ta. Đồng thời, chính trong đời sống gia đình, giá trị của tình yêu vợ chồng và sự đóng góp của phụ nữ mới được thể hiện một cách rất cụ thể. Đặc biệt, phụ nữ, thông qua việc học tập và tham gia tích cực vào đời sống nghề nghiệp, văn hóa và chính trị, đang ngày càng cống hiến hết mình cho đất nước và ảnh hưởng tích cực của đất nước trên trường quốc tế. Vì vậy, chúng ta cần hết sức trân trọng những sáng kiến quan trọng trong lĩnh vực này, những sáng kiến hỗ trợ gia đình và những đóng góp của phụ nữ cho sự phát triển toàn diện của đời sống xã hội.
Thưa Tổng thống, cầu mong Thổ Nhĩ Kỳ là nguồn ổn định và xích lại gần nhau giữa các dân tộc, hướng tới một nền hòa bình công bằng và lâu dài. Chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ của bốn vị Giáo hoàng – Đức Phaolô VI năm 1967, Đức Gioan Phaolô II năm 1979, Đức Bênêđictô XVI năm 2006 và Đức Phanxicô năm 2014 – cho thấy Tòa Thánh không chỉ duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ mà còn mong muốn hợp tác xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn với sự đóng góp của quốc gia này, một cầu nối giữa Đông và Tây, giữa Á và Âu, và là ngã tư của những nền văn hóa và tôn giáo. Chuyến thăm đặc biệt của tôi, nhân dịp kỷ niệm 1700 năm Công đồng Nicaea, cho chúng ta thấy về sự gặp gỡ và đối thoại, cũng như việc tám Công đồng chung đầu tiên được tổ chức trên vùng đất Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay.
Ngày nay, hơn bao giờ hết, chúng ta cần những người sẽ thúc đẩy đối thoại và thực hành nó với ý chí kiên định và kiên quyết. Sau những bi kịch của hai cuộc chiến tranh thế giới, chứng kiến sự hình thành của những tổ chức quốc tế lớn, chúng ta hiện đang trải qua một giai đoạn được đánh dấu bằng mức độ xung đột gia tăng trên phạm vi toàn cầu, được thúc đẩy bởi những chiến lược thống trị của sức mạnh kinh tế và quân sự. Điều này đang tạo điều kiện cho cái mà Đức Giáo hoàng Phanxicô gọi là “một cuộc chiến tranh thế giới thứ ba diễn ra từng phần.” Chúng ta tuyệt đối không được nhượng bộ! Tương lai của nhân loại đang bị đe dọa. Những năng lượng và tài nguyên bị hấp thụ bởi động lực hủy diệt này đang bị chuyển hướng khỏi những thách thức thực sự mà gia đình nhân loại đáng lẽ phải cùng nhau đối mặt ngày nay, cụ thể là hòa bình, cuộc chiến chống đói nghèo, y tế và giáo dục, và bảo vệ tạo vật.
Tòa Thánh, chỉ bằng sức mạnh tinh thần và đạo đức của mình, mong muốn hợp tác với tất cả các quốc gia đặt sự phát triển toàn diện của mỗi người lên hàng đầu. Vậy, chúng ta hãy cùng nhau bước đi trong chân lý và tình bằng hữu, khiêm nhường tin tưởng vào sự cứu giúp của Thiên Chúa.
Nguyễn Minh Sơn chuyển ngữ