ĐGH Lêô và phút giây chiêm niệm giữa lòng "thánh Đường Xanh" huyền thoại

DẤU ẤN LỊCH SỬ TẠI ISTANBUL: ĐỨC GIÁO HOÀNG LÊÔ XIV VÀ PHÚT GIÂY CHIÊM NIỆM GIỮA LÒNG "THÁNH ĐƯỜNG XANH" HUYỀN THOẠI

Giữa lòng cố đô của đế chế Ottoman lừng lẫy một thời, nơi giao thoa của những nền văn minh vĩ đại, lịch sử một lần nữa được viết tiếp vào sáng thứ Bảy, ngày 29 tháng 11. Trong khuôn khổ ngày thứ ba của chuyến tông du đầy ý nghĩa đến Thổ Nhĩ Kỳ và Li-Băng, Đức Giáo hoàng Lêô XIV đã đặt chân đến đền thờ Hồi giáo Sultan Ahmet — kiệt tác kiến trúc vẫn được nhân loại tụng ca dưới cái tên mỹ miều: Thánh đường Xanh.

Đây không chỉ đơn thuần là một điểm dừng chân tham quan. Đó là một hành trình tâm linh tiếp nối những bước chân của các vị tiền nhiệm, là sự kế thừa tinh thần đối thoại mà Đức Bênêđíctô XVI đã khởi xướng vào năm 2006 và Đức Phanxicô đã vun đắp vào năm 2014. Mười một năm sau cái cúi đầu thầm lặng của Đức Phanxicô, hôm nay, Đức Lêô XIV đã mang đến đây một thông điệp không lời về sự tôn trọng và hòa hợp tôn giáo.

Sáng thứ Bảy, bầu trời Istanbul dường như trong xanh hơn để chào đón vị lãnh đạo tinh thần của Giáo hội Công giáo. Tại quảng trường rộng lớn lát đá của đền thờ, nơi được bao bọc bởi những hàng hiên mái vòm uy nghi dưới chân các ngọn tháp chọc trời, Đức Thánh Cha đã được đón tiếp trọng thể bởi vị lãnh đạo của Diyanet — người đứng đầu Ban Tôn giáo Thổ Nhĩ Kỳ.

Không khí trang nghiêm nhưng không thiếu phần ấm áp. Hai nhà lãnh đạo tôn giáo đã dành cho nhau những cái bắt tay và lời trao đổi ngắn gọn nhưng súc tích, trước khi cùng nhau bước vào hành trình khám phá chiều sâu lịch sử và tâm linh của di tích này. Giây phút Đức Lêô XIV bước qua sân trong rộng lớn, cởi bỏ đôi giày của mình để bước chân trần lên những tấm thảm của thánh đường, là một hình ảnh mang tính biểu tượng sâu sắc. Đó là cử chỉ của sự khiêm cung, tuân thủ truyền thống Hồi giáo, thể hiện lòng kính trọng tột bậc đối với đức tin của người khác.

Bước vào bên trong, Đức Thánh Cha đã dành thời gian lắng nghe chăm chú bài thuyết trình bằng tiếng Anh về lịch sử hào hùng của công trình. Được khởi công xây dựng từ năm 1609 và hoàn thành vào năm 1617 dưới triều đại của Quốc vương Ahmed I, Thánh đường Xanh là lời khẳng định mạnh mẽ về quyền lực tôn giáo và sự thịnh vượng của Đế chế Ottoman thời bấy giờ.

Kiến trúc sư tài ba Sedefkâr Mehmed Ağa, học trò xuất sắc của kiến trúc sư vĩ đại Mimar Sinan, đã dồn hết tâm huyết để tạo nên một tổng thể hài hòa đến kinh ngạc giữa sự hoành tráng và nét tinh tế. Tọa lạc trên nền cũ của Đại Cung điện Constantinople và được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới từ năm 1985, nơi đây thực sự là một bảo tàng sống động của nghệ thuật và đức tin.

Trong không gian tĩnh lặng, Đức Lêô XIV đã ngước nhìn lên mái vòm trung tâm khổng lồ. Với đường kính 23,5 mét và độ cao lên tới 43 mét, mái vòm này tựa như bầu trời thu nhỏ, được nâng đỡ bởi bốn cột trụ vững chãi mà người dân địa phương ví von là những "chân voi" khổng lồ.

Điều khiến Đức Thánh Cha dừng lại chiêm ngưỡng lâu nhất chính là vẻ đẹp nội thất huyền ảo đã làm nên tên gọi "Thánh đường Xanh". Ngài đắm mình trong không gian được bao phủ bởi hơn 20.000 viên gạch gốm Iznik thủ công trứ danh. Những sắc xanh lam, xanh ngọc bích hòa quyện vào nhau trên các bức tường, vẽ nên một bức tranh khảm tuyệt mỹ với các họa tiết hoa văn và hình học biến ảo khôn lường.

Ánh sáng tại đây không gay gắt mà dịu nhẹ, linh thiêng. Nguồn sáng ấy xuyên qua 260 ô cửa sổ kính màu được chế tác tinh xảo, đổ xuống những bức tường phủ đá majolica, làm bừng lên vẻ lấp lánh như ngọc. Những dòng thư pháp Ả Rập, trích dẫn các câu kinh Quran do đại thư pháp gia Seyyid Kasım Gubari chấp bút, càng tô điểm thêm cho vẻ uy nghiêm, trầm mặc của thánh đường.

Ngài cũng được nghe kể về giai thoại thú vị liên quan đến sáu ngọn tháp — một đặc điểm "độc nhất vô nhị" vào thời điểm xây dựng và từng gây nhiều tranh cãi vì sánh ngang với Đại Thánh đường Mecca. Tương truyền, đó là kết quả của một sự hiểu lầm ngôn ngữ đầy thi vị giữa Quốc vương và kiến trúc sư, khi từ "vàng" (altın) bị nghe nhầm thành "sáu" (altı). Nhưng chính sự nhầm lẫn ấy đã tạo nên một di sản kiến trúc độc đáo cho nhân loại.

Tuy nhiên, vượt lên trên vẻ đẹp kiến trúc, khoảnh khắc đáng nhớ nhất của chuyến viếng thăm kéo dài khoảng hai mươi phút chính là sự im lặng. Văn phòng báo chí Tòa Thánh đã mô tả lại trạng thái của Đức Giáo hoàng bằng những từ ngữ đầy trân trọng: "Đức Giáo hoàng đã dành chuyến viếng thăm đền thờ Hồi giáo trong im lặng, với tinh thần chiêm nghiệm và lắng nghe, với lòng tôn trọng sâu xa đối với địa điểm này và đức tin của những người tụ tập ở đó để cầu nguyện".

Giữa không gian mênh mông của thánh đường, hình ảnh vị Giáo hoàng đứng lặng yên, tâm trí hướng về Đấng Tối Cao, xung quanh là những di sản nghệ thuật Hồi giáo, đã trở thành một thông điệp mạnh mẽ về hòa bình. Đức Lêô XIV đã chọn đặt chiều kích tâm linh và văn hóa vào trọng tâm chương trình ngày thứ ba của mình, khẳng định rằng tôn giáo, dù khác biệt về hình thức, vẫn luôn gặp nhau ở khát vọng hướng thiện và sự tôn nghiêm.

Chuyến viếng thăm khép lại, nhưng dư âm của nó chắc chắn sẽ còn đọng lại rất lâu. Đức Lêô XIV rời Thánh đường Xanh, tiếp tục hành trình tông du, nhưng Ngài đã để lại nơi đây một dấu ấn của tình hữu nghị, nối dài thêm cây cầu nối giữa các tôn giáo mà những người tiền nhiệm đã dày công xây dựng.

Lm. Anmai, CSsR tổng hợp