NGÀY NHÂN QUYỀN: Hàng triệu quyền trẻ em đang bị vi phạm
NGÀY NHÂN QUYỀN: Hàng triệu quyền trẻ em đang bị vi phạm
Ngày Nhân quyền - được kỷ niệm hàng năm vào ngày 10 tháng Mười Hai - cơ quan trẻ em của Liên Hiệp Quốc đưa ra lời kêu gọi mới về hành động nhân đạo trong năm tới để cung cấp viện trợ cho 73 triệu trẻ em trên 133 quốc gia.
75 năm trước, thế giới lần đầu tiên kỷ niệm Ngày Nhân quyền vào ngày 10 tháng Mười Hai. Ngày này kỷ niệm ngày tuyên ngôn toàn cầu - Tuyên ngôn Universal về Nhân quyền, được thông qua hai năm trước đó - trong đó “ghi nhận những quyền bất khả xâm mà mọi người đều được hưởng với tư cách là con người”. Tuy nhiên, ba phần tư thế kỷ sau, thế giới vẫn còn bị hoen ố bởi sự bất công và bóc lột.
Tại Ukraine, những nhà điều tra nhân quyền của LHQ đã công bố một báo cáo mô tả cách thức người dân ở nước này phải đối mặt với những cuộc tấn công gần như hàng ngày khi cuộc chiến sắp bước sang năm thứ tư.
Vào tháng Bảy, LHQ đã công bố các tài liệu tiết lộ những trường hợp cá nhân bị hồi hương về A Phú Hãn một cách không tự nguyện, những người phải đối mặt với vi phạm nhân quyền nghiêm trọng “dựa trên hồ sơ đặc thù của họ,” gồm tra tấn, ngược đãi, bắt giữ và giam giữ tùy tiện, và đe dọa đến an ninh cá nhân.
Hiện UNICEF đã báo cáo rằng hơn 200 triệu trẻ em sẽ cần hỗ trợ nhân đạo vào năm 2026. Do đó, cơ quan LHQ về trẻ em đã đưa ra lời kêu gọi mới, Hành động Nhân đạo vì Trẻ em 2026 (HAC), nhằm kêu gọi hành động nhân đạo cung cấp viện trợ cho 73 triệu trẻ em trên 133 quốc gia vào năm tới.
Những vi phạm nghiêm trọng ở mức độ cao nhất
Năm 2025, khoảng cách thiếu hụt 72% kinh phí trong những chương trình dinh dưỡng đã dẫn đến việc cắt giảm ở khoảng 20 quốc gia ưu tiên và gây ra sự sụt giảm từ hơn 42 triệu xuống chỉ còn hơn 27 triệu phụ nữ và trẻ em.
Kết quả là, UNICEF đã kêu gọi đầu tư quan trọng vào những dịch vụ cứu sinh cho trẻ em khi nhu cầu nhân đạo trên toàn thế giới đạt đến mức độ cực đỉnh. Với lời kêu gọi này, cơ quan Liên HHQ đang kêu gọi quyên góp 7,66 tỷ Mỹ kim để giúp đỡ 73 triệu trẻ em – gồm 37 triệu bé gái và hơn 9 triệu trẻ em khuyết tật.
Trên khắp thế giới, trẻ em đang sống trong tình trạng khẩn cấp và trải qua “những cuộc khủng hoảng chồng chéo” ngày càng gia tăng về quy mô và mức độ phức tạp, theo tuyên bố kêu gọi của UNICEF.
Với những cuộc xung đột và bạo lực, trẻ em buộc phải rời bỏ nhà cửa, điều này khiến chúng phải đối mặt với “những vi phạm nghiêm trọng ở mức độ cao nhất từng được ghi nhận”. Chúng phải đối mặt với những cuộc tấn công tại trường học và bệnh viện khi những trường hợp hiếp dâm và những hình thức xâm hại tình dục khác được ghi nhận tiếp tục gia tăng mạnh.
Trong một số cuộc khủng hoảng, các nhân viên nhân đạo cố gắng tiếp cận những người cần giúp đỡ và trẻ em bị nhắm mục tiêu một cách có chủ đích. Những nơi từng được coi là an toàn đã thay đổi mãi mãi.
Những quyền cơ bản của con người đang bị từ chối hoặc vi phạm.
UNICEF ước tính rằng đến năm sau, con số này sẽ chỉ tồi tệ hơn. Khoảng 20 triệu trẻ em sẽ cần viện trợ dinh dưỡng khẩn cấp khi tình trạng mất an ninh lương thực, nguy cơ nạn đói, bạo lực dai dẳng, gián đoạn liên quan đến khí hậu, suy thoái kinh tế và cắt giảm ngân sách ngày càng gia tăng.
Khoảng 8,3 triệu trẻ em trên khắp Yemen, Sudan, Nam Sudan và Palestine đang sống dưới mối đe dọa của nạn đói, và 12 triệu trẻ em khác đối mặt với mối đe dọa tương tự ở Somalia, Nigeria, Cộng hòa Dân chủ Congo, Haiti, Ethiopia, Mali và Miến Điện.
Những số liệu bi thảm tiếp tục cho thấy các báo cáo về những vi phạm nghiêm trọng đối với trẻ em đang ở mức độ chưa từng có. Chỉ riêng năm 2024, đã có 41.470 trường hợp vi phạm được xác minh – gấp hơn hai lần so với mức trung bình của 20 năm qua.
Nếu không có đầu tư, khoảng 360.000 trẻ em là nạn nhân của lạm dụng tình dục và những người chăm sóc các em sẽ không thể nhận được sự chăm sóc và hỗ trợ cần thiết.
Giám đốc điều hành UNICEF, Bà Catherine Russell, giải thích rằng trẻ em sống trong những cuộc xung đột, di dời và thảm họa kinh tế hoặc thiên nhiên tiếp tục phải đối mặt với những thách thức trên toàn thế giới. Bà nói: “Cuộc sống của các em bị định hình bởi những thế lực nằm ngoài tầm kiểm soát: bạo lực, mối đe dọa của nạn đói, những cú sốc khí hậu ngày càng gia tăng và sự sụp đổ trên diện rộng về những dịch vụ thiết yếu.”
Hạn chế viện trợ
Những yếu tố này, cộng thêm tình hình tài trợ nhân đạo toàn cầu ngày càng xấu đi, làm giảm hoặc loại bỏ hoàn toàn quyền cơ bản của trẻ em về giáo dục. Năm 2025, những chính phủ tài trợ đã công bố cắt giảm viện trợ, hạn chế khả năng của UNICEF trong việc hỗ trợ hàng triệu trẻ em đang cần giúp đỡ khẩn cấp. Do đó, cơ quan LHQ này đã phải đưa ra những quyết định khó khăn, gồm việc cắt giảm 745 triệu Mỹ kim, khiến hàng triệu trẻ em có nguy cơ mất quyền tiếp cận giáo dục, sự bảo vệ và ổn định.
Về vấn đề bảo vệ trẻ em, UNICEF báo cáo rằng “sự gia tăng những vụ vi phạm trùng hợp với nguồn lực ngày càng cạn kiệt, đe dọa các chương trình dành cho nạn nhân của bạo lực tình dục, trẻ em bị những nhóm vũ trang tuyển mộ hoặc sử dụng, và những trẻ em cần hỗ trợ tâm lý và xã hội khẩn cấp.”
Bà Russell nhấn mạnh rằng việc cắt giảm mạnh ngân sách đã đẩy những chương trình cứu sinh của UNICEF vào tình thế khó khăn. Những “đội ngũ tuyến đầu của tổ chức buộc phải đưa ra những quyết định bất khả thi: ưu tiên nguồn cung cấp và dịch vụ hạn chế cho trẻ em ở một số khu vực hơn những khu vực khác, giảm tần suất những dịch vụ mà trẻ em nhận được, hoặc thu hẹp quy mô những biện pháp can thiệp mà sự sống còn của trẻ em phụ thuộc vào.”
Giám đốc điều hành cảnh báo rằng trong khi UNICEF đang nỗ lực thích ứng với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu hiện nay, “trẻ em đã và đang phải trả giá cho việc cắt giảm ngân sách nhân đạo.”
Nếu những quyền cơ bản của con người tiếp tục bị đe dọa và ở một số nơi bị vi phạm hoàn toàn, tương lai – nằm ở trẻ em trên khắp thế giới – có thể lâm nguy hiểm.
Nguyễn Minh Sơn