Sự nhầm lẫn về tuổi tác của Hồng y châu Phi gây tranh cãi

Sự nhầm lẫn về tuổi tác của Hồng y châu Phi gây tranh cãi về tư cách tham gia mật nghị bầu giáo hoàng

Một sự cố hy hữu liên quan đến ngày sinh của Hồng y Philippe Ouédraogo từ Burkina Faso đã làm dấy lên những nghi ngờ nghiêm trọng về tư cách tham gia mật nghị bầu giáo hoàng sắp tới, dự kiến diễn ra vào ngày 7 tháng 5 năm 2025. Theo báo cáo từ tờ The Telegraph của Anh vào ngày 1 tháng 5 năm 2025, niên giám chính thức của Vatican đã ghi nhận hai ngày sinh khác nhau cho vị hồng y này trong các ấn bản gần đây, dẫn đến những câu hỏi về việc liệu ông có vượt quá giới hạn độ tuổi 80 – ngưỡng quy định để tham gia mật nghị – hay không. Sự không thống nhất này không chỉ gây xôn xao trong dư luận mà còn đặt ra thách thức về tính minh bạch và chính xác trong quy trình bầu chọn giáo hoàng, một trong những sự kiện quan trọng nhất của Giáo hội Công giáo.

Sự khác biệt trong niên giám Vatican

Cụ thể, trong ấn bản trước của niên giám Vatican, ngày sinh của Hồng y Ouédraogo được ghi là ngày 24 tháng 1 năm 1945. Nếu thông tin này chính xác, vị hồng y hiện đã 80 tuổi, đồng nghĩa với việc ông không còn đủ điều kiện tham gia mật nghị theo quy định của Giáo hội. Tuy nhiên, ấn bản mới nhất của niên giám lại liệt kê ngày sinh của ông là 31 tháng 12 năm 1945, tức là ông chỉ mới 79 tuổi tính đến thời điểm hiện tại, và do đó vẫn đủ tư cách để tham gia bỏ phiếu bầu chọn giáo hoàng tiếp theo. Sự mâu thuẫn này đã thu hút sự chú ý của giới truyền thông quốc tế và làm dấy lên những cuộc thảo luận về tính chính xác của các tài liệu chính thức từ Vatican.

Hồng y Philippe Ouédraogo, người đứng đầu Tổng giáo phận Ouagadougou ở Burkina Faso, đã lên tiếng giải thích về sự nhầm lẫn này. Theo lời ông, sự bất thường trong việc xác định ngày sinh bắt nguồn từ hoàn cảnh đặc biệt của thời thơ ấu. “Ở làng quê của tôi, không có bệnh viện hay trường học. Tôi được sinh ra tại nhà, và ngày sinh của tôi không được ghi nhận chính thức,” ông chia sẻ với báo giới. Ông cho biết thêm rằng ngày 25 tháng 1 năm 1945 (gần với ngày được ghi trong niên giám cũ) được chọn một cách ngẫu nhiên vì lý do hành chính khi ông gia nhập chủng viện. Sau đó, Văn phòng Đăng ký Quốc gia Burkina Faso đã ấn định ngày sinh chính thức là 31 tháng 12 năm 1945, một thông lệ phổ biến tại quốc gia Tây Phi này đối với những người không có giấy khai sinh chính xác.

Tầm quan trọng của việc xác định tuổi tác

Việc xác định chính xác ngày sinh của một hồng y là yếu tố tối quan trọng đối với mật nghị bầu giáo hoàng, bởi kết quả của mật nghị có thể bị coi là không hợp lệ nếu có sự tham gia của một hồng y vượt quá giới hạn độ tuổi. Quy định này được thiết lập bởi Giáo hoàng Phaolô VI trong văn bản Ingravescentem Aetatem (Tuổi tác tiến triển) vào năm 1970, trong đó nêu rõ rằng chỉ những hồng y dưới 80 tuổi mới được phép tham gia mật nghị. Quy tắc này nhằm đảm bảo rằng các hồng y tham gia bầu chọn giáo hoàng vẫn ở trong độ tuổi có khả năng đóng góp hiệu quả cho Giáo hội, đồng thời giữ cho mật nghị mang tính đại diện cho thế hệ lãnh đạo hiện tại.

Theo dữ liệu mới nhất từ Vatican, hiện có 135 hồng y đủ điều kiện tham gia bỏ phiếu trong mật nghị sắp tới. Tuy nhiên, con số này đã bị thu hẹp do một số hồng y rút lui. Cụ thể, Hồng y John Njue từ Kenya và Hồng y Antonio Canizares Llovera từ Tây Ban Nha đã tuyên bố không tham gia vì lý do sức khỏe. Nếu Hồng y Ouédraogo bị loại khỏi danh sách do tranh cãi về tuổi tác, số lượng hồng y cử tri sẽ giảm xuống còn 132 người, một thay đổi có thể ảnh hưởng đến động lực và kết quả của mật nghị.

Các yếu tố khác ảnh hưởng đến mật nghị

Ngoài trường hợp của Hồng y Ouédraogo, mật nghị sắp tới còn bị ảnh hưởng bởi một số diễn biến khác trong nội bộ Giáo hội. Đáng chú ý, Hồng y Angelo Becciu, 76 tuổi, đã bị loại khỏi danh sách hồng y cử tri được hội đồng hồng y phê chuẩn. Becciu, từng là một cố vấn thân cận của Giáo hoàng Phanxicô và được xem là một ứng cử viên tiềm năng cho chức giáo hoàng, đã bị kết tội tham ô trong một vụ bê bối tài chính lớn. Vào tháng 9 năm 2020, Giáo hoàng Phanxicô đã cách chức ông và tước bỏ mọi “quyền và đặc quyền” của một hồng y. Trong một tuyên bố thông qua luật sư của mình, Becciu cho biết ông quyết định không tham gia mật nghị “vì lợi ích của Giáo hội” và để “góp phần vào sự hiệp thông và thanh thản của mật nghị”. Quyết định này đã làm giảm thêm sự phức tạp trong bối cảnh Giáo hội chuẩn bị cho cuộc bầu chọn giáo hoàng mới.

Tình hình tại Burkina Faso và bối cảnh văn hóa

Sự nhầm lẫn về ngày sinh của Hồng y Ouédraogo cũng phản ánh những thách thức văn hóa và hành chính tại Burkina Faso, một quốc gia Tây Phi nơi việc ghi nhận ngày sinh chính xác vẫn là vấn đề đối với nhiều người, đặc biệt là ở các vùng nông thôn. Tại những khu vực thiếu cơ sở hạ tầng như bệnh viện hay cơ quan đăng ký dân sự, việc chọn một ngày sinh “ước lượng” hoặc ấn định ngày sinh mặc định (như 31 tháng 12) là điều phổ biến. Trong trường hợp của Hồng y Ouédraogo, việc Văn phòng Đăng ký Quốc gia Burkina Faso chọn ngày 31 tháng 12 năm 1945 làm ngày sinh chính thức là một phần của thông lệ này, nhưng nó đã vô tình gây ra sự không thống nhất trong hồ sơ của Vatican.

Hồng y Ouédraogo, được bổ nhiệm làm hồng y vào năm 2014 bởi Giáo hoàng Phanxicô, là một trong những nhân vật lãnh đạo nổi bật của Giáo hội Công giáo tại châu Phi. Ông đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các sáng kiến mục vụ và xã hội tại Burkina Faso, một quốc gia đang đối mặt với nhiều thách thức như nghèo đói, xung đột và bất ổn chính trị. Việc ông có thể tham gia mật nghị hay không không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn ảnh hưởng đến sự đại diện của châu Phi trong quá trình bầu chọn giáo hoàng, một khía cạnh ngày càng được chú trọng khi Giáo hội Công giáo toàn cầu chuyển hướng tập trung vào các khu vực ngoài châu Âu.

Phản ứng từ Vatican và cộng đồng quốc tế

Cho đến nay, Vatican chưa đưa ra bình luận chính thức về sự nhầm lẫn trong niên giám liên quan đến Hồng y Ouédraogo. Tuy nhiên, các nguồn tin nội bộ cho biết hội đồng hồng y đang xem xét kỹ lưỡng vấn đề này để đảm bảo rằng danh sách các hồng y cử tri được xác định chính xác trước khi mật nghị diễn ra. Một số chuyên gia về Giáo hội cho rằng sự cố này có thể dẫn đến việc Vatican cải thiện quy trình kiểm tra và xác minh thông tin trong các tài liệu chính thức, nhằm tránh những tranh cãi tương tự trong tương lai.

Trong khi đó, dư luận quốc tế, đặc biệt là tại châu Phi, đang theo dõi sát sao diễn biến này. Nhiều người ủng hộ Hồng y Ouédraogo, lập luận rằng sự nhầm lẫn về ngày sinh là một vấn đề kỹ thuật và không nên làm lu mờ những đóng góp của ông cho Giáo hội. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng Vatican cần áp dụng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn để đảm bảo tính hợp pháp của mật nghị, đặc biệt trong bối cảnh Giáo hội đang đối mặt với nhiều thách thức về uy tín và quản trị.

Sự nhầm lẫn về ngày sinh của Hồng y Philippe Ouédraogo là một sự cố bất ngờ nhưng có tác động lớn, không chỉ đối với cá nhân ông mà còn đối với quy trình bầu chọn giáo hoàng sắp tới. Với mật nghị chỉ còn vài ngày nữa sẽ diễn ra, áp lực đang đè nặng lên Vatican để giải quyết triệt để vấn đề này, đảm bảo rằng danh sách các hồng y cử tri là chính xác và tuân thủ các quy định của Giáo hội. Trong bối cảnh Giáo hội Công giáo toàn cầu đang đứng trước những thay đổi quan trọng, sự minh bạch và công bằng trong mật nghị sẽ đóng vai trò then chốt trong việc định hình tương lai của Giáo hội.

Vụ việc này cũng là lời nhắc nhở rằng, ngay cả trong một tổ chức có lịch sử lâu đời và quy trình chặt chẽ như Vatican, những sai sót hành chính vẫn có thể xảy ra. Cách mà Giáo hội xử lý vấn đề này sẽ không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của mật nghị mà còn gửi đi một thông điệp về khả năng thích nghi và cải cách của Giáo hội trong thế kỷ 21.

Lm. Anmai, CSsR tổng hợp