‘Ut unum sint’ tái khẳng định cam kết của Giáo hội đối với chủ nghĩa đại kết
‘Ut unum sint’ tái khẳng định cam kết của Giáo hội đối với chủ nghĩa đại kết
Ut unum sint (UUS), thông điệp quan trọng của Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II về chủ nghĩa đại kết và Giáo hội Công giáo, tròn ba mươi năm nay, được ký vào ngày 25 tháng Năm năm 1995, Lễ trọng Chúa lên trời.
“Tầm quan trọng của Ut unum sint là nó dựa trên sắc lệnh của Công đồng Vatican II về chủ nghĩa đại kết, Unitatis redintegratio. Và nó chính thức xác nhận cam kết của Giáo hội Công giáo đối với chủ nghĩa đại kết,” Phó tế Daniel Galadza, giáo sư tại Giáo hoàng Học viện Đông phương của Roma, cho biết.
Phó tế Galadza, một thành viên của Giáo hội Công giáo Hy Lạp Ukraine, nêu bật những khía cạnh của UUS liên quan đến các Giáo hội Đông phương, đáng chú ý là việc sử dụng thuật ngữ “các giáo hội chị em” cho các giáo hội Đông phương không hiệp thông với Roma; và khái niệm Giáo hội “thở bằng cả hai lá phổi”; nghĩa là, với tất cả các truyền thống cổ xưa của Giáo hội, cả Đông và Tây.
UUS, Phó tế Galadza nói, nhấn mạnh mong muốn của Chúa Kitô “rằng tất cả có thể là một,” mà thông điệp lấy tên của nó.
Ut unum sint ở tuổi ba mươi
Mặc dù được viết cách đây ba mươi năm, một số phần của Ut unum sint vẫn có liên quan đặc biệt đến Giáo hội ngày nay. Như Phó tế Galadza lưu ý, UUS đang hướng tới Năm Thánh, Đại lễ 2000, trong khi ngày nay chúng ta cũng đang kỷ niệm một năm thánh tương tự; và, giống như năm 1995, Thượng phụ Đại kết Bartholomew I - ngài được nhắc đến theo tên trong UUS - tiếp tục lãnh đạo Giáo hội Chính thống giáo Đông phương với tư cách là “người đầu tiên trong số những người ngang hàng”.
Và trong khi vẫn còn nhiều khía cạnh còn đang chờ sự đồng thuận hoặc nhất trí, Phó tế Galadza chỉ ra “những bước tiến đáng chú ý” theo hướng đó trong những thập kỷ gần đây, gồm cả lời xin lỗi của các Giáo hoàng đối với các giáo hội Chính thống giáo và việc khôi phục thánh tích cho Tòa Thượng phụ Constantinople.
Giáo sư cũng nhấn mạnh đến sự hiện diện của các tộc trưởng Chính thống giáo hoặc các phái đoàn chính thức tại nhiều buổi lễ của giáo hoàng, điều này hiện đã trở thành thông lệ. Phó tế Galadza cho biết đây là “một điều tuyệt vời, một dấu hiệu thực sự cho thấy ‘tất cả có thể là một’ gần như được coi là một sự kiện phổ biến, hàng ngày trong đời sống của Giáo hội.”
Kể từ khi xuất bản Ut unum sint, ngài tiếp tục, cũng đã có nhiều tài liệu, gồm những tuyên bố về Filioque (từ tiếng Latin có nghĩa là “và Chúa Con” được thêm vào Kinh Tin Kính Nicea) và quyền tối thượng của giáo hoàng; những cuộc đối thoại đại kết đầy hứa hẹn; và phong trào về những vấn đề liên quan đến sự hiệp thông giữa các giáo hội.
Mối quan hệ với các Kitô hữu Đông phương đã là trọng tâm của triều đại Đức Thánh Cha Leo XIV, với việc Đức tân Giáo hoàng tổ chức một buổi tiếp kiến mừng kỷ niệm cho các thành viên của các Giáo hội Công giáo Đông phương như một trong những sự kiện lớn đầu tiên của mình.
Lễ kỷ niệm cho các Giáo hội Đông phương
Đã có trong lịch của Giáo hoàng trước khi Đức Giáo hoàng Phanxicô qua đời, khán giả đã “được Chúa quan phòng” tiếp tục, Galadza lưu ý, sau cuộc bầu chọn Đức Thánh Cha Leo. “Đó là một trải nghiệm độc đáo làm nổi bật tầm quan trọng của các Giáo hội Đông phương đối với Giáo hội Roma, như một dấu hiệu của sự hiệp nhất,” Phó tế Galadza, người có mặt tại sự kiện cho biết.
Mặc dù sự kiện này chủ yếu dành cho những Kitô hữu Đông phương hợp nhất với Roma, và Đức Thánh Cha Leo không trực tiếp nói về chủ nghĩa đại kết, Phó tế Galadza tuyên bố “bất cứ khi nào Giáo hoàng nói chuyện với các Giáo hội Đông phương, người ta có thể hiểu rằng ngài đang nói với tất cả họ, bất kể họ có hợp nhất với Roma hay không.”
Điều này đúng, đặc biệt là vì “các Giáo hội Công giáo Đông phương cũng có ơn gọi làm việc vì sự hiệp nhất và sự hiệp nhất phù hợp với giáo lý của Giáo hội Công giáo,” ngài giải thích và lưu ý rằng Unitatis redintagratio của Công đồng Vatican II hiểu sự hiệp nhất “là sự hiệp nhất thực sự trong Chúa Kitô” chứ không phải là một giáo hội tiếp quản một giáo hội khác.
Phó tế Galadza cho biết nhiều chủ đề mà Đức Thánh Cha Leo đề cập trong bài phát biểu của mình “sẽ thu hút sự chú ý của các Giáo hội Chính thống giáo Đông phương và Chính thống giáo Phương Đông,” đặc biệt là trích dẫn của các vị thánh Hy Lạp Isaac thành Nineveh và Simeon the New Theologian, cũng như trích dẫn của Đức Thánh Cha Leo XIII cấm các giáo sĩ Roma “truyền đạo” cho người Đông phương.
Phó tế Galadza cũng lưu ý mối quan tâm của Đức Thánh Cha đối với những Kitô hữu ở Đất Thánh và Trung Đông, Ukraine, Tigray ở Phi châu và những khu vực xung đột khác, nơi những Kitô hữu chủ yếu là người Đông phương. “Vì vậy, bất kỳ lời kêu gọi hòa bình nào, hoặc giải quyết những khó khăn và đau khổ của những người theo Ki tô giáo ở đó cũng sẽ được Chính thống giáo đồng tìn.”.
Hy vọng hiệp nhất
Nhìn về tương lai sau ba mươi năm kể từ khi xuất bản Ut unum sint, Phó tế Galadza một lần nữa nhấn mạnh đến nhu cầu hiệp nhất. “Sự hiệp nhất luôn là điều chúng ta hy vọng,” ngài nhấn mạnh, ngay cả khi điều đó thường có vẻ như chỉ có thể đạt được trong tương lai xa. Tuy nhiên, ngài chỉ ra rằng, ngay cả khi sự hiệp nhất có vẻ không phải là điều sắp xảy ra, thì giờ đây “nó không còn xa vời như người ta vẫn nghĩ.”
Những dấu hiệu như sự hiện diện của Đức Thượng phụ Đại kết tại lễ nhậm chức của Đức Thánh Cha Leo là “một dấu hiệu của sự hiệp nhất mà chúng ta đang cầu nguyện,” ngài nói, hướng đến “sự hiệp nhất chung trong sự hiệp thông một ngày nào đó, theo thánh ý Thiên Chúa, tại bàn thờ qua Bí tích Thánh Thể.”
Jos. Nguyễn Minh Sơn