VATICAN: Phiên tòa phúc thẩm vụ án tài sản ở Luân Đôn được mở lại hôm thứ Hai
VATICAN: Phiên tòa phúc thẩm vụ án tài sản ở Luân Đôn được mở lại hôm thứ Hai
Một phòng xử án mới, dưới triều đại giáo hoàng mới, và 644 ngày sau phán quyết đầu tiên, phiên tòa phúc thẩm liên quan đến việc quản lý quỹ của Tòa Thánh mở hôm thứ Hai, ngày 22 tháng Chín, tại Vatican. Năm phiên điều trần được lên lịch trong tuần đầu tiên (22–26 tháng Chín), đánh dấu một chương mới sau phiên tòa đầu tiên, bắt đầu vào tháng Bảy năm 2022 và kết thúc vào ngày 16 tháng Mười Hai năm 2023, với việc kết án mười bị cáo về những tội danh từ gian lận đến tham nhũng, cùng nhiều tội danh khác.
Phiên tòa đầu tiên
Trọng tâm là vụ mua một tòa nhà tại một khu vực sang trọng của Luân Đôn, một giao dịch mà theo phán quyết sơ thẩm của Tòa án Vatican - do Giuseppe Pignatone chủ trì - đã gây thiệt hại ít nhất 139 triệu euro. Bản thân Đức Giáo hoàng Leo XIV đã đề cập đến tình hình này trong cuộc phỏng vấn đầu tiên của ngài, được công bố vào ngày 18 tháng Chín, khi nói về tài chính của Vatican, ngài nói: “Việc mua tòa nhà này ở Luan Đôn, Đại lộ Sloane - đã được công khai rộng rãi - và biết bao nhiêu triệu Mỹ kim đã bị mất vì việc đó.”
Các nhánh điều tra khác - liên quan đến những khoản thanh toán cho một hợp tác xã ở Sardinia và cho một người quản lý bị cáo buộc đã sử dụng tiền để thả những tu sĩ bị bắt cóc và để mua hàng xa xỉ - đã trở nên đan xen trong cái mà phần lớn báo chí thế giới mô tả là “phiên tòa thế kỷ”. Cái tên này ám chỉ đến thời lượng của phiên tòa (86 phiên tòa, một kỷ lục đối với Vatican), tính phức tạp của nó, và thực tế là lần đầu tiên một hồng y, Giovanni Angelo Becciu, nằm trong số những bị cáo.
Kháng cáo và lập luận mới
Đức Hồng y Becciu, bị tòa sơ thẩm Thành phố Vatican tuyên án 5 năm 6 tháng tù, là một trong những người đã kháng cáo phán quyết năm 2023; những luật sư của ông đã công bố kháng cáo ngay vào buổi tối khi phán quyết được đọc. Các nhóm bào chữa khác cũng đã làm điều tương tự thay mặt cho thân chủ của họ.
Những đơn kháng cáo đang được xét xử bởi một hội đồng do Đức Tổng Giám mục Alejandro Arellano Cedillo, Trưởng Tòa Thượng thẩm Rôma, chủ trì, cùng với hai thẩm phán giáo dân. Các luật sư bào chữa đã nộp đơn với “căn cứ bổ sung” cho những thủ tục tố tụng sắp tới.
Tin nhắn WhatsApp
Trong những tháng gần đây, sự chú ý lại đổ dồn vào phiên tòa sau khi một tờ báo Ý đăng tải những tin nhắn WhatsApp giữa Francesca Immacolata Chaouqui và Genoveffa Ciferri, cả hai đều là nhân chứng trong phiên tòa đầu tiên do có mối liên hệ với Đức Ông Alberto Perlasca, cựu giám đốc Văn phòng Hành chính Phủ Quốc vụ khanh. Theo tường thuật hiện hành, những tuyên bố của ông đã dẫn đến cuộc điều tra kết thúc bằng những cáo trạng — mặc dù cuối cùng tòa án xác định ông không phải là một nhân chứng đáng tin cậy.
Trong nững phiên điều trần năm 2022–23, một số luật sư bào chữa lập luận rằng hai phụ nữ — một trong số họ giả làm thẩm phán cao tuổi — đã tác động đến Đức Ông Perlasca trong những lựa chọn và tuyên bố của ông. Vụ việc được cho là diễn ra thông qua những cuộc trò chuyện trên WhatsApp, một số cuộc trò chuyện đã bị Luật sư Công lý Alessandro Diddi (cũng là công tố viên trong phiên tòa phúc thẩm) biên tập lại vì những lý do mà ông mô tả là liên quan đến an ninh và tính toàn vẹn của phiên tòa. Bên bào chữa đã nhiều lần nêu vấn đề này trong suốt 86 phiên điều trần.
Sau đó, Ciferri đã chuyển những cuộc trò chuyện tương tự cho một trong những bị cáo, nhà tài chính Raffaele Mincione, người được cho là đã chuyển chúng cho một báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc. Những cuộc trò chuyện sau đó đã được nhật báo Domani của Ý đăng tải đầy đủ và được nững phương tiện truyền thông khác đưa tin. Theo những luật sư bào chữa, chúng cho thấy bản ghi nhớ và những cuộc thẩm vấn của Perlasca là kết quả của một âm mưu chống lại Hồng y Becciu, liên quan không chỉ đến Chaouqui mà còn cả những quan chức của Thành quốc Vatican. Nhiều người đã lên án vụ bê bối của một cuộc điều tra - và do đó là toàn bộ phiên tòa - được cho là “bị ô nhiễm” bởi áp lực và những động thái hậu trường, cùng với những ám chỉ về thù hằn cá nhân.
Lý do đằng sau phán quyết
Chắc chắn đây là một vấn đề khó chịu đối với Đức Hồng y Becciu, ông luôn tuyên bố mình “hoàn toàn vô tội” và nói về một “sự sỉ nhục công khai trên toàn thế giới.” Về những trao đổi giữa Ciferri, Chaouqui và những người khác, và những gì diễn ra sau đó - cụ thể là bản ghi nhớ của Perlasca, những cuộc thẩm vấn của ông vào năm 2020, và lời khai sau đó của ông - lý do của bản án cho thấy rõ ràng rằng những tài liệu này không ảnh hưởng đến phán quyết. Một đoạn văn viết: “...nếu không có đóng góp chứng minh của Đức Ông Perlasca, thì việc đánh giá trách nhiệm hình sự sẽ không bị bác bỏ, vì thay vào đó, Tòa án chỉ dựa vào nhiều yếu tố thực tế trong hồ sơ mà không bị phản đối, chứng minh trách nhiệm vượt quá mọi nghi ngờ hợp lý.”
Nói cách khác, những vấn đề do Đức Ông Perlasca nêu ra - một số “không liên quan đến hình sự và trong mọi trường hợp không liên quan đến phiên tòa hiện tại,” như một đoạn văn khác ghi nhận - đã không được Tòa án Vatican coi là đáng tin cậy và không ảnh hưởng đến quá trình tố tụng.
Bản Phúc nghị
Một vấn đề phức tạp hơn xoay quanh Sắc lệnh do Đức Giáo hoàng Phanxicô ban hành trong quá trình điều tra, sắc lệnh này đã thay đổi quy trình bằng cách trao quyền đặc biệt cho những công tố viên. Các luật sư bào chữa đã phản đối mạnh mẽ những can thiệp này của Đức Giáo hoàng, lập luận rằng, trong số những điều khác, chúng cho phép người Bảo vệ Công lý tự quyết định tài liệu nào sẽ được giao cho bên bào chữa và đã biên tập lại rất nhiều.
Vấn đề này đã gây ra tranh luận cả trong và ngoài Vatican về nguyên tắc phân chia quyền lực và quyền bào chữa. Trong khi tính độc lập của ngành tư pháp Vatican đã được nhiều cơ quan tư pháp nước ngoài “công nhận rõ ràng”, bao gồm Tòa Phúc thẩm của Ý và Tòa án Hình sự Liên bang Thụy Sĩ, những luật sư bào chữa - đặc biệt là Luigi Panella, đại diện cho nhà tài chính Enrico Crasso - lập luận rằng tính độc lập này đã bị phá hoại bởi những can thiệp “nhiều lần” và “bất thường” của Đức Giáo hoàng, được thực hiện “mà không có bất kỳ thông báo trước nào” và “gây tổn hại đến quyền của bị cáo”.
Công tố viên Diddi liên tục giải thích rằng những sắc lệnh này “nhằm điều chỉnh các hoạt động vốn không được điều chỉnh,” và do đó “là biện pháp bảo vệ cho tất cả những người bị ảnh hưởng.” Một lệnh của Chủ tịch Pignatone vào ngày 1 tháng Ba năm 2022, bác bỏ các kiến nghị hủy bỏ những cáo trạng, đã giải quyết vấn đề một cách sâu sắc và kết luận rằng Sắc lệnh này không vi phạm tính hợp pháp hoặc pháp quyền. Phán quyết cũng nhấn mạnh rằng “những bảo đảm về một phiên tòa công bằng” đã được “tư pháp Vatican hoàn toàn tôn trọng.”
Những diễn biến tiếp theo
Như vậy, một giai đoạn mới sẽ bắt đầu vào thứ Hai. Ngày đầu tiên sẽ dành cho phần tóm tắt của thẩm phán báo cáo, sau đó mỗi bên sẽ trình bày lý do kháng cáo của mình.
Ngoài Đức Hồng y Becciu, nững đơn kháng cáo đã được đệ trình bởi:
- Enrico Crasso, cựu cố vấn tài chính của Phủ Quốc vụ khanh (bị kết án 7 năm tù giam; phạt tiền 10.000 euro; và bị tước tư cách công chức vĩnh viễn);
- Raffaele Mincione, chuyên gia tài chính (5 năm 6 tháng tù; phạt tiền 8.000 euro; tước quyền công chức vĩnh viễn);
- Fabrizio Tirabassi, cựu nhân viên Phủ Quốc vụ khanh (7 năm tù; phạt tiền 10.000 euro; tước quyền công chức vĩnh viễn);
- Nicola Squillace, luật sư (1 năm 10 tháng tù, án treo 5 năm);
- Gianluigi Torzi, môi giới (6 năm tù; phạt tiền 6.000 euro; tước quyền công chức vĩnh viễn; cộng thêm một năm giám sát đặc biệt theo Điều 412 Bộ luật Hình sự);
- Cecilia Marogna, cố vấn (3 năm 9 tháng tù; tước quyền công chức tạm thời trong cùng thời hạn).
Công tố viên Diddi cũng đã kháng cáo. Ngược lại, Phủ Quốc vụ khanh và APSA, những bên đã tham gia vụ án với tư cách là bên dân sự trong phiên tòa đầu tiên, đã không kháng cáo.
Nguyễn Minh Sơn