08 Phần 08

21- ĐÀO TẠO TÌNH GIA ĐÌNH

Theo thánh nữ Têrêxa Chúa Giêsu, ta có thể nói: Yêu thương biến gia đình thành một góc thiên đường.

“Gia đình, được thiết lập do tình yêu và được sinh động cũng do tình yêu, là một cộng đồng các ngôi vị: đôi bạn là nam và nữ, cha mẹ và con cái, họ hàng. Bổn phận đầu tiên của gia đình là trung thành sống thực tại của sự hiệp thông, trong một cố gắng bền bỉ nhằm thăng tiến một cộng đồng đích thực gồm các ngôi vị. Nguyên lý nội tại, sức mạnh thường xuyên và mục đích cuối cùng của một sức mạnh như thế chính là tình yêu: Nếu thiếu tình yêu, gia đình không phải là một cộng đồng các ngôi vị; thì cũng thế, không tình yêu, gia đình không thể sống, lớn lên và tự hoàn thiện xét như một cộng đồng các ngôi vị.”  (Tông Huấn Gia Đình, số 18).

“Tình yêu giữa người nam và người nữ trong hôn nhân, và nói rộng hơn, tình yêu thương giữa các phần tử trong cùng một gia đình: giữa cha mẹ và con cái, giữa các anh chị em, giữa tất cả bà con họ hàng, được linh hoạt và nâng đỡ do một sức năng động từ bên trong đưa dẫn gia đình về một sự hiệp thông càng lúc càng sâu xa và đậm đà hơn, làm nền tảng và nguyên lý cho cộng đồng hôn nhân và gia đình.”

Nói cách đơn sơ, sự hiệp thông nói đây chính là tình gia đình. Phương tiện luôn sẵn có cho ta để đào tạo tình gia đình chính là các bữa ăn và giờ giải trí hằng ngày. Cần liệu sao để cả nhà có thể ăn chung với nhau. Trong bữa ăn, có thể nhắc nhở nhưng tránh đừng rầy la, đay nghiến. Nên khen ngợi, bông đùa, quan tâm hỏi han việc làm của cha mẹ, việc học của con cái. Cách riêng là quan tâm đến những ngày kỷ niệm: sinh nhật hoặc bổn mạng của từng người. Trong giờ ăn, nên tắt TV để có thể lắng nghe nhau và trò chuyện thân mật. Ăn xong, nên đọc kinh tối liền. Một tuần vài lần, nên có phần giải trí sau giờ kinh tối.

Tình gia đình là tình cảm giữa cha mẹ với con cái, giữa con cái với cha mẹ và giữa anh chị em với nhau.

Để đào tạo tình gia đình cho con cái, chính vợ chồng phải thuận hoà yêu thương trong một sự hiệp nhất không thể phân ly. Tông Huấn viết tiếp:

“Sự hiệp thông vợ chồng ăn rễ sâu từ trong sự bổ túc tự nhiên giữa người nam và người nữ, và được nuôi dưỡng nhờ ý chí của đôi bạn đích thân muốn chia sẻ với nhau toàn thể dự phóng cuộc đời của họ. Họ chia sẻ với nhau tất cả những gì họ có và chính bản thân họ…”

“Sự hiệp thông vợ chồng được đánh dấu không những do sự duy nhất, nhưng còn do tính chất bất khả phân ly của nó: Sự kết hợp mật thiết, việc hai người tự hiến cho nhau cũng như lợi ích của con cái buộc hai vợ chồng phải hoàn toàn trung tín và đòi hỏi họ kết hợp với nhau cách bất khả phân ly” (19-20).

22- ĐÀO TẠO TÌNH GIA TỘC

“Sự hiệp thông vợ chồng tạo nên nền tảng trên đó xây dựng được sự hiệp thông rộng lớn hơn trong gia đình, giữa cha mẹ và con cái, giữa những anh chị em trong nhà với nhau, giữa những người bà con gần và những thành phần khác của gia đình.” (Tông Huấn Gia Đình, số 21)

Trong số 117 Hiển Thánh Việt Nam, có 3 vị cùng một gia tộc. Thánh Giuse Phạm Trọng Tả là anh em thúc bá với Thánh Đaminh Phạm Trọng Khảm. Con trai đầu của Thánh Khảm là Thánh Luca Phạm Trọng Thìn. Cả gia tộc dìu nhau trên đường nên thánh.

Trong sinh hoạt gia đình Việt Nam, những dịp hồn nhiên và thuận lợi để đào tạo tình gia tộc là tết nguyên đán và những ngày giỗ. Những gặp gỡ, những bữa ăn trong những ngày này là dịp để mọi người sống tình hiệp thông không những giữa những người sống mà còn cả giữa người sống và những người đã khuất.

Tết Nguyên đán là dịp sum họp gia đình, kính nhớ tổ tiên và thăm viếng nhau gia tăng tình thân ái. Cần loại bỏ những chi tiết phong tục quá rườm rà cũng như những gì đi ngược với Tin mừng, và lưu ý phát huy những gì tốt đẹp. Khởi đầu là việc dọn tất niên. Từ giữa tháng chạp là thời gian rất thuận tiện để mỗi gia đình tổng kết một năm sinh hoạt. Cả cha mẹ và con cái sẽ cùng nhau làm xong những việc cần thiết còn đọng lại; tổng kết chi thu, thanh toán nợ nần; tổng kết kinh nghiệm sống, kinh nghiệm làm việc một năm qua.Tất cả cần xong trước ngày ăn bữa tất niên. Bữa ăn này được coi như để kết toán mọi chuyện: còn gì phải xin lỗi nhau hoặc góp ý xây dựng đều nói hết trong dịp này, để rồi ngày đầu năm sẽ không còn phải nhắc gì đến chuyện cũ, chỉ chúc tuổi nhau thật vui vẻ.

Dịp tết Nguyên đán, trong những gia đình theo đúng tinh thần Việt Nam, ẩn dưới những niềm vui rộn rã đầu xuân là cả một thực tại linh thiêng trầm mặc đầy ắp không gian: Cõi hữu hình và cõi vô hình đan dệt vào nhau, ông bà tổ tiên đã khuất như thể đang có mặt giữa con cháu một cách thân thiết, gần gũi, linh thiêng và đầy an ủi. Có được bầu khí ấy là nhờ các nghi lễ rất nghiêm túc của phụng tự gia đình. Từ buổi chiều cuối năm đến chiều mùng ba Tết là một khoảng thời gian dành riêng để tưởng nhớ gia tiên cách thật sâu đậm, và để cho tâm hồn lắng đọng trong niềm cảm mến biết ơn.

Sự sum họp gia đình buổi sáng đầu năm rất quí giá. Thánh lễ ở nhà thờ xong, mọi người về nhà ngay, cùng nhau cử hành lễ gia tiên. Sau lễ gia tiên, các cháu mừng tuổi ông bà, con cái mừng tuổi cha mẹ, mọi người mừng tuổi nhau. Cũng cần tế nhị tôn trọng sự thân mật của các gia đình khác, đừng vội đến nhà người khác ngay sáng sớm mùng một tết.

Bữa ăn giỗ là để phát huy tình cảm gia đình và gia tộc, cho nên từ chương trình đến cách sắp xếp chỗ ngồi, cần làm sao để cả người lớn và trẻ con đều tham dự tích cực, chan hoà trong tình hiệp nhất thân mật. Do đó, nên chú trọng hơn tới nội bộ gia tộc. Nếu mời vài người khách thì nên liệu sao để sự hiện diện của họ không ngăn cản sự thân mật giữa mọi người trong gia tộc.

Việc cầu nguyện trong ngày giỗ vừa là để dâng lời cảm tạ Chúa đã giải thoát các bậc tổ tiên, đưa về hưởng nhan Chúa, vừa là để cầu xin Chúa sớm hoàn thành việc thanh luyện cho những người đã khuất còn vướng mắc hậu quả của tội lỗi.

23- PHÁT HUY TRUYỀN THỐNG ĐẠO HIẾU

“Truyền thống xưa nay của Giáo Hội vẫn quen đón nhận từ nền văn hóa các dân tộc những gì thích hợp để diễn tả những phong phú vô tận của Đức Kitô cách tốt hơn. Và chỉ với sự góp sức của mọi nền văn hóa, những phong phú ấy mới có thể càng lúc càng bộc lộ rõ hơn và Giáo Hội mới có thể tiến tới sự hiểu biết ngày càng trọn vẹn và sâu sắc hơn về chân lý mà Chúa đã ban trọn cho Giáo Hội.” (Tông Huấn Gia Đình, số 10)

Nét nổi bật trong việc hội nhập văn hoá của Giáo Hội Việt Nam là truyền thống Đạo Hiếu. Từ năm 1965, chúng ta đã tiếp nhận lại việc thờ cúng tổ tiên theo cung cách Việt Nam. Đến nay sinh hoạt này đã thành bình thường và tạo được thiện cảm nơi bà con lương dân.

Qua chiến tranh ly loạn, gia phả sổ sách mai một, người thân xa lạc nhau. Ngày nay, khắp nơi dấy lên phong trào tìm cội nguồn, tìm dòng họ. Người Công giáo cần chạy đua với anh chị em lương dân trong việc giáo dục tình gia đình và gia tộc. Sự nhập cuộc này sẽ tô đậm thêm mối thiện cảm vừa nói, hơn nữa, còn giúp ta cơ hội để đem ánh sáng Tin mừng xóa tan bóng tối mê tín đang có nguy cơ trở lại trầm trọng.

Từ đường không còn, mà nếu còn cũng khó có người chăm sóc, vì lắm trường hợp cả gia đình trưởng tộc cũng đã lập nghiệp ở phương xa. Ruộng hương hoả không còn, mà nếu còn cũng khó đem lại đủ lợi tức cho sinh hoạt gia tộc. Để giải quyết những khó khăn ấy, nhiều gia tộc đã có sáng kiến thực hiện sinh hoạt phí hương hoả ngắn hạn và từ đường lưu động. Trong bữa ăn họp mặt gia tộc, sẽ quyên tiền sinh hoạt phí hương hoả cho ngày gia tộc lần sau và mời gọi đăng ký phụ trách bữa ăn họp mặt lần sau. Gia đình tình nguyện phụ trách ngày gia tộc lần sau sẽ nhận số tiền sinh hoạt phí này để lo xin lễ và tổ chức bữa ăn họp mặt. Gia đình này cũng nhận di ảnh và bài vị các tổ phụ đem về lo hương khói ở nhà mình. Như thế, gia đình này cũng đóng vai thủ từ và nhà họ trở thành từ đường cho đến dịp giỗ lần sau. Hằng ngày, mọi người trong gia tộc sẽ cầu nguyện cho gia đình thủ từ. Gia đình này sẽ ở trong trái tim của cả gia tộc và cả gia tộc nên quan tâm thăm hỏi cách đặc biệt, tới lui và nâng đỡ họ về tinh thần cũng như vật chất. Các gia đình con và cháu trong gia tộc, nam cũng như nữ, đều có thể đăng ký chịu trách nhiệm tổ chức ngày gia tộc. Giải pháp này cũng đem lại an ủi cho những gia đình lẻ loi xa xứ, vì vẫn có cơ hội tình nguyện phụ trách ngày truyền thống gia tộc. Chắc hẳn việc này đòi phải hy sinh cố gắng nhưng là một hy sinh rất đích đáng, đạt được hai chiều kích của Đạo Hiếu, vừa kính nhớ biết ơn Tổ Tiên Ông Bà Cha Mẹ vừa xây đắp sự cảm thông trong Gia Đình và Gia Tộc. Kinh nghiệm cho thấy những người con có lòng với tình Gia Tộc luôn được Thiên Chúa chúc lành, được tiên nhân bầu cử, phù hộ và cũng được mọi người trong Gia Tộc thương mến.

24- TÔN TRỌNG CON CÁI

“Giữa lòng gia đình như một cộng đồng các ngôi vị, cần phải dành một sự chú ý đặc biệt cho đứa con, bằng cách phát huy lòng quí chuộng sâu xa đối với phẩm giá ngôi vị của nó, cũng như phát huy sự kính trọng thật lớn đối với những quyền lợi của nó, những quyền lợi mà người ta phải phục vụ một cách quảng đại. Đó là điều phải dành cho tất cả mọi đứa con, mà quan trọng nhất là đứa con nhỏ tuổi hơn, đang cần đủ mọi thứ, hoặc đối với một đứa con bị đau yếu, đau khổ hay tàn tật.” (Tông Huấn Gia Đình, số 26)

Mỗi người con là một hình ảnh của Thiên Chúa, thế nhưng có những người không biết tôn trọng con cái. Họ mắng chửi con cái thậm tệ và nguyền rủa con cái bằng những lời thô bỉ. Trong giáo dục, chúng ta cần biết tôn trọng con cái, vì các cháu là con của Thiên Chúa trước khi là con của anh chị em. Chính Thiên Chúa trao gởi con cái cho anh chị em nuôi dạy.

Có những phụ huynh vẽ ra trong đầu một khuôn mẫu về đứa con của họ, rồi tìm mọi cách gò ép nó theo khuôn mẫu ấy. Như thế là thiếu tôn trọng con cái và không phải là giáo dục. Giáo dục không phải là uốn nắn con em theo hình ảnh mình muốn cho nó nhưng là chú ý khám phá xem Thiên Chúa muốn gì trên con em mình để giúp nó phát triển như Ngài muốn.

Khi con cái còn bé tí xíu, chúng cần cha mẹ bảo trợ và âu yếm. Nhưng sẽ tới một thời gian sớm hơn ta tưởng chúng đi tìm con người riêng trong cách xử sự và cả trong vấn đề đạo giáo nữa. Thời kỳ ấy sẽ làm cho cả cha mẹ lẫn con cái phải khổ tâm, nhưng bậc cha mẹ sẽ biết xóa mình đi trước nhân cách của đứa con đang lớn lên, và tìm cách giúp con cái đáp lại tiếng gọi của Chúa theo cách của nó, chứ không rập theo cách của cha mẹ. Bậc cha mẹ nhớ rằng, dù không nói ra, đứa con sẽ rất khâm phục cha mẹ, nếu họ sống đức tin với lòng xác tín, mà không cưỡng ép chúng làm những việc đạo đức như họ. Ước gì các gia đình Kitô giáo có được một bầu khí vừa che chở vừa cởi mở, trong đó, con cái cảm thấy được tôn trọng và nhìn thấy nơi cha mẹ những tấm gương sáng về lòng tốt, lòng chung thủy, tình thân mật, lòng biết ơn, tinh thần trách nhiệm và cần cù làm việc, tất cả phản ánh một đức tin sâu xa.

Chính vì thế, cũng trong Tông Huấn Gia Đình, ở số 21, chúng ta đọc thấy: “Yếu tố căn bản tạo để nên sự hiệp thông trong gia đình, chính là sự trao đổi có tính cách giáo dục giữa cha mẹ và con cái, làm cho mỗi người đều có thể cho đi và nhận lại. Qua tình yêu, sự kính trọng và vâng lời đối với cha mẹ, con cái mang lại phần đóng góp đặc biệt và không thể thay thế được của chúng cho việc xây dựng một gia đình thật sự nhân bản và Kitô. Điều đó sẽ dễ dàng hơn cho chúng nếu các bậc cha mẹ thực hành nghiêm chỉnh quyền bính của họ như một tác vụ thật sự hay đúng hơn, như một việc phục vụ nhắm tới lợi ích nhân bản và Kitô của con cái. Đặc biệt hơn, như một việc phục vụ nhằm làm cho con cái đạt được một sự tự do thật sự có trách nhiệm, nếu chính các cha mẹ cũng luôn giữ được một ý thức bén nhạy về hồng ân mà họ không ngừng nhận được từ nơi con cái họ.”

Trong giáo dục, tôn trọng con cái có nghĩa là trở nên người bạn của con cái mình.

25- LO CHO CON CÁI HỌC GIÁO LÝ

“Việc dạy giáo lý trong gia đình đi trước, đi kèm và phong phú hoá mọi hình thức khác của việc dạy giáo lý. Ngoài ra, nơi nào luật lệ chống tôn giáo chủ ý cản trở việc giáo dục đức tin, nơi nào chủ nghĩa thế tục lan tràn, khiến không thể có tăng trưởng tôn giáo đích thực trong thực tế, thì Hội Thánh nhỏ tức là gia đình trở thành môi trường độc nhất trong đó trẻ nhỏ và thanh niên có thể theo học giáo lý chân chính. Vì thế, các cha mẹ kitô hữu phải hết sức cố gắng chuẩn bị để đảm nhận vai trò làm giáo lý viên cho chính con cái mình và để thực hiện bổn phận ấy với một lòng nhiệt thành không mệt mỏi.” (Tông Huấn về việc Dạy Giáo Lý, số 68 và 39)

“Từ tuổi thơ ấu cho đến khi bắt đầu tuổi trưởng thành, việc dạy giáo lý trở nên một trường học thường xuyên về đức tin và theo sát những giai đoạn trọng yếu của cuộc đời, như một hải đăng soi sáng đường đi của thiếu nhi, thiếu niên và thanh niên.”

Thánh nữ Anê Lê Thị Thành, 60 tuổi, tuẫn đạo ngày 12-7-1841. Khi giáo quyền thẩm vấn lập hồ sơ phong thánh, cô Lucia Nụ, con gái út của ngài, đã kể về mẹ mình rằng: “Thân mẫu chúng tôi rất chăm lo việc giáo dục các con. Chính người dạy chúng ta đọc chữ và học giáo lý, sau lại dạy cách tham dự thánh lễ và xưng tội rước lễ. Người không để chúng tôi biếng nhác việc xưng tội. Khi chúng tôi lơ là, người thúc giục chúng tôi bằng được mới thôi. Người cho chúng tôi nhập hội Con Đức Mẹ và vào ban thiếu nữ thưa kinh ở nhà thờ.” (Thiên hùng sử, 213)

Thánh Phanxicô Trần Văn Trung, 33 tuổi. Anh tuyên xưng đức tin và bị giam trong ngục. Đứa con gái nhỏ của anh là Catarina Thông đến thăm và được phép ở lại giúp cha một tháng. Thế nhưng nghe tin ở xứ nhà có lớp giáo lý, anh đã bắt nó phải về để theo học giáo lý. (Thiên hùng sử, tr. 308)

Tiếp nối tấm gương những bậc thánh phụ huynh như thế, các bậc cha mẹ công giáo ngày nay cần quan tâm đến việc học giáo lý của con em. Ở thành phố, trẻ em lắm khi phải đi học thêm quá nhiều; ở miền quê, nhiều em phải phụ cha mẹ lo việc nhà và việc đồng áng. Thế nhưng, ý thức trách nhiệm của mình, bậc làm cha làm mẹ cần biết dành mọi ưu tiên cho việc học giáo lý của con em, chủ động giúp con em thu xếp thời giờ để có thể đi học giáo lý thường xuyên đều đặn.

26- CHĂM SÓC VIỆC HỌC CỦA CON EM

“Khắp nơi đều cố gắng đẩy mạnh công cuộc giáo dục mỗi ngày một hơn. Trước con số học sinh gia tăng mau chóng, người ta gia tăng trường ốc và cải tiến học đường, thiết lập thêm những cơ sở giáo dục khác. Các phương tiện giáo dục và giảng huấn được canh tân dựa vào những kinh nghiệm mới. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực lớn lao để đem lại những lợi ích trên cho mọi người, nhưng vẫn còn rất nhiều trẻ em và thanh thiếu niên chưa được hưởng sự huấn luyện căn bản và biết bao người khác vẫn còn thiếu một nền giáo dục thích hợp để phát huy chân lý và bác ái.” (Lời mở đầu của Tuyên Ngôn về Giáo Dục Kitô Giáo).

Giúp được cho con em biết ham học là đã tạo được một thuận lợi rất lớn cho việc giáo dục toàn diện. Chỉ cần con em hiếu học là cha mẹ đã đỡ lo nhiều. Muốn vậy, cha mẹ cần dành thời giờ quan tâm tới việc học của con cái.

Trước hết cần giúp các cháu nắm vững mục đích việc học. Thánh Bênađô nói: “Người hiếu kỳ học để mở mang kiến thức; người kiêu ngạo học chỉ để nâng cao địa vị trong xã hội; còn người mến Chúa thì học để làm vinh danh Chúa và mưu ích cho phần rỗi của mình và tha nhân”.

Như thế, đối với người Kitô hữu, học là để nên người và để phục vụ hữu hiệu. Do đó, cần tránh thái độ học chỉ để đối phó với thi cử, nhưng cần học kỹ, học rộng và biết cân nhắc phê phán để nắm vững sự thật. Cần suy nghĩ dựa trên thực tế đời thường để gắn liền sự học với cuộc sống và con người.

Cũng cần giúp các cháu biết cách để học cho kết quả.

1. Muốn học tập kết quả, phải bền chí. Tâm trí phải làm việc tối đa để tìm hiểu cặn kẽ những điều chưa hiểu. Học là việc khó nhưng nhớ đến thành quả tốt đẹp mai sau, ta sẽ có nghị lực.

2. Ưu tiên cho việc học tập, biết gác lại mọi thú tiêu khiển, những chuyện vặt vãnh để tập trung vào việc học.

3. Ngày nào học xong bài ngày ấy. Khi phải làm nhiều bài tập ở nhà, cần chia thời gian làm bài ra nhiều lúc để tránh tình trạng dồn dập, nhồi nhét.

4. Ngăn nắp thứ tự.

5. Biết cách đọc sách.

6. Bắt đầu một môn học, cần nắm vững đối tượng, mục đích và phương pháp, tức là môn học ấy nhằm tìm hiểu những gì, giúp ta phát huy tài năng nào và phải học môn ấy cách nào mới kết quả tốt.

7. Xem trước nội dung bài thầy sẽ giảng hôm sau.

8. Ghi lại những điểm cần thiết khi nghe giảng. Nên chia tập vở thành hai phần: Phần tự ghi chú và phần ghi chép những lời thầy cô giảng để dễ dàng ôn bài cả hai phần.

9. Mạnh dạn phát biểu, nêu thắc mắc: Nếu có điểm gì chưa hiểu, nên xin thầy cô giảng lại ngay.

10. Mỗi tối, xem lại bài đã nghe giảng trong ngày, viết lại các ý chính và cố gắng ghi nhớ.

11. Học nhóm: Khi học nhóm, các bạn có điều kiện để thảo luận, tìm hiểu nhiều cách giải bài tập khác nhau và giảng cho nhau.

12. Tự ra đề và làm bài kiểm tra: Nên “đánh dấu đỏ” những điểm quan trọng có thể trở thành đề thi, tự đặt câu hỏi kiểm tra và tự giải các câu hỏi ấy, nhưng vẫn phải học toàn bộ bài, tránh học tủ.

13. Làm thật nhiều bài tập: Ngoài những bài tập thầy cô cho, bạn cứ làm thêm nhiều bài tập khác.

14. Bài làm phải sạch sẽ: Hai bài giống nhau, bài nào sạch đẹp hơn thường gây ấn tượng tốt cho người đọc hơn.

27- GIEO MẦM ƠN GỌI

“Tôi xin gửi đến các gia đình một lời kêu gọi đặc biệt: Xin các bậc cha mẹ, cách riêng những người làm mẹ, hãy quảng đại hiến dâng cho Thiên Chúa những người con được Chúa mời gọi tiến tới chức linh mục. Xin hãy vui mừng cộng tác vào tiến trình ơn gọi của con cái. Tôi đoan chắc rằng, bằng cách ấy họ sẽ được cảm nghiệm hạnh phúc của Đức Trinh Nữ Maria: “Người được chúc phúc hơn mọi người phụ nữ, và hoa quả lòng người cũng được chúc phúc” (Lc 1,42).

“Với những người trẻ hôm nay, tôi muốn nhắn nhủ điều này: Các bạn hãy ngoan nguỳ hơn hữa trước ơn Chúa Thánh Thần; hãy để cho vang vọng lên trong lòng các bạn những nỗi mong chờ lớn lao của Giáo Hội và của nhân loại. Đừng ngại mở rộng cõi lòng trước tiếng gọi của Chúa Kitô. Hãy khám phá ra ánh mắt yêu thương của Chúa Giêsu đang hướng thẳng về phía các bạn và hãy hăng hái đáp lại lời Ngài đang đề nghị các bạn nối gót theo Ngài cho đến cùng.” (ĐGH Gioan Phaolô II, Tông Huấn “Những Mục Tử Như Lòng Mong Ước”, số 82)

Kể về chân phước Anrê Phú Yên, cha Đắc Lộ xác nhận: “Đúng 3 năm trước khi chết, mẹ thầy dẫn thầy đến cho tôi, và tôi được hạnh phúc rửa tội cho thầy”. Được rửa tội 3 năm trước khi chết, tức là năm 1641. Chính năm nầy, vào ngày Đại lễ Phục Sinh (31-03-1641) lần đầu tiên cha Đắc Lộ đến Phú Yên, tàu cập bến tại cửa biển Bà Đài, tức Vịnh Xuân Đài Ngày nay. Cha Đắc Lộ được quan Trấn Biên tiếp đón niềm nở, cha lưu lại đây 2 tháng thăm viếng mục vụ cộng đoàn tín hữu Phú Yên. Trước khi rời Phú Yên, cha Đắc Lộ đã rửa tội cho 90 người tại nhà nguyện trong Dinh Trấn, Anrê Phú Yên là một trong 90 tân tòng nầy.

Năm 1642 cha Đắc Lộ có dịp đến Phú Yên lần thứ hai, Anrê Phú Yên ngỏ lời với cha Đắc Lộ, xin theo cha giúp việc truyền giáo. Lúc đầu cha Đắc Lộ từ chối vì Anrê còn trẻ, hơn nữa trong thời buổi cấm đạo việc di chuyển của đoàn truyền giáo có đông người là điều nên tránh. Tuy nhiên rồi cha đã phải thua sự kiên trì nài nỉ của Anrê và của người mẹ đạo đức, đến không để van xin cho con út quý yêu của mình được ‘ngồi bên tả hay bên hữu’ mà đến để van xin được đồng hành yêu mến và làm chứng cho Chúa Giêsu. Thế là năm 1642, Anrê khăn gói lên đường với cha Đắc Lộ về Hội An, theo học trường “Thầy giảng Hội An” do cha thành lập.

Hoàn cảnh xã hội ngày nay tạo ra một thực tế là phần đông các gia đình đều ít con, do đó các gia đình thường ngại dâng hiến con cái mình cho Chúa. Thế nhưng gia đình nào quảng đại với Chúa thì sẽ cảm nghiệm được rằng Thiên Chúa không bao giờ chịu thua sự quảng đại của chúng ta. Ước gì ngay khi con cái còn nhỏ, cha mẹ đã giúp chúng cảm nghiệm được nhu cầu lớn lao của Giáo Hội và nhân loại, cảm nghiệm được tiếng gọi thúc bách của Chúa Cứu Thế. Cả khi các cháu bắt đầu lớn, cũng đừng ngần ngại gợi ý các cháu dâng mình cho Chúa. Gieo được ý thức ấy vào lòng các cháu, dù chúng không trở thành linh mục hay tu sĩ thì ít ra chúng cũng trở  nên những người có tấm lòng, những người tốt.

28- VIỆC CHUẨN BỊ HÔN NHÂN

“Việc chuẩn bị hôn nhân phải được xem xét và thực hiện theo một tiến trình tuần tự và liên tục. Thật vậy, nó gồm ba giai đoạn chính: chuẩn bị xa, chuẩn bị gần và chuẩn bị tức thì.

Việc chuẩn bị xa bắt đầu từ thời thơ ấu, là hướng dẫn để con cái biết tự chủ và biết sử dụng đúng đắn các xu hướng riêng của mình, để biết cách nhận xét và gặp gỡ những người khác phái, và những chuyện khác như thế. Ngoài ra, còn phải có một sự đào tạo vững chắc về đời sống thiêng liêng và giáo lý, để hiểu được rằng hôn nhân là một ơn gọi và là một sứ mạng đích thực, nhưng vẫn không loại trừ khả năng tận hiến cho Thiên Chúa trong ơn gọi linh mục hoặc tu sĩ.

Việc chuẩn bị gần sẽ dựa trên nền tảng ấy và là một công cuộc lâu dài: Trình bày hôn nhân như một tương quan liên vị phải được phát triển liên tục giữa người nam và người nữ, khuyến khích các cháu đào sâu những vấn đề về tính dục hôn nhân và về việc làm cha mẹ có trách nhiệm, với những hiểu biết cốt yếu gắn liền với các vấn đề ấy trong lãnh vực sinh lý và y học, và đưa họ tới chỗ làm quen với những phương pháp tốt để giáo dục con cái; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để họ có được những yếu tố cơ bản cho một nếp sống gia đình ổn định, như việc làm chắc chắn, đủ điều kiện tài chánh, quản lý khôn ngoan, có khái niệm về kinh tế gia đình vv...

Việc chuẩn bị liền trước cuộc cử hành bí tích phải diễn ra trong những tháng cuối và nhất là trong những tuần trước lễ cưới để mang lại một ý nghĩa mới, một nội dung mới và một hình thức mới cho việc quen gọi là điều tra hôn phối mà giáo luật đòi buộc. Một việc chuẩn bị như thế vốn cần thiết cho tất cả mọi trường hợp, lại càng khẩn cấp hơn cho những đôi hôn phối còn gặp nhiều thiếu sót và khó khăn về mặt giáo lý và thực hành Kitô giáo.” (Tông Huấn Gia Đình, số 66)

Phần đông con cái anh chị em sẽ bước theo ơn gọi hôn nhân. Chính cuộc sống của bậc cha mẹ phải là tấm gương giúp con cái thấy rõ hôn nhân là một con đường nên thánh.

Bí tích hôn nhân mời gọi đôi bạn mỗi ngày phải sống việc thánh hóa bản thân và thánh hóa gia đình. Cũng do bí tích ấy họ có bổn phận và được ban ơn để biến đổi toàn thể đời sống họ thành một “hy lễ thiêng liêng” liên tục. Như lời Công Đồng dạy: “Như thế, giáo dân cung hiến cho Thiên Chúa chính thế giới này nhờ biết phụng thờ Ngài khắp nơi bằng đời sống thánh thiện của họ” (Hiến chế Tín lý Ánh sáng Muôn dân, số 34).

Muốn con cái nên người, cha mẹ cần theo đuổi lý tưởng nên thánh. Đừng sợ gieo cho con cái ý tưởng nên thánh và nên thánh lớn ngay giữa đời thường. Đừng lo sợ một cách sai lầm rằng nếu các em theo đường tâm linh là mình mất con! Thành quả lớn nhất của giáo dục là đào tạo được con cái thành những vị thánh. Chúng ta cần giúp con cái xác tín rằng mình được gọi sống với Thiên Chúa, giúp con cái khao khát trở nên người con tự do, biết làm chủ bản thân và biết dùng mọi sự theo ý Cha trên trời.

29-TỦ SÁCH GIA ĐÌNH

Tiếp tục suy nghĩ về giáo dục gia đình, chúng ta cùng suy nghĩ về việc chọn sách vở cho con cái.

Trong Tiểu Sử Tự Thuật, chương 1, Thánh nữ Têrêxa Avila viết: “Cha tôi rất thích đọc những sách đạo đức và người cũng sắm nhiều sách bằng quốc ngữ cho con cái đọc nữa. Cùng với sự ân cần mẹ tôi dạy chúng tôi cầu nguyện và gây cho chúng tôi lòng sùng kính đối với Đức Mẹ và các thánh, những sách ấy bắt đầu nhen nhúm những ước muốn thánh thiện trong tôi khi tôi mới được chừng sáu hay bảy tuổi.” Thế nhưng ở chương tiếp theo, Thánh Nữ lại cho biết mẹ ngài thích đọc sách kiếm hiệp, khiến ngài cũng bắt chước mà đọc say mê và vì thế mà phai lạt hết lòng đạo đức đã có trước đó.

Thánh nữ ghi lại cả hai mặt lợi hại của việc đọc sách, để nhắn nhủ các bậc làm cha mẹ phải quan tâm tới việc đọc sách của con cái.

Như thế là cha mẹ có trách nhiệm phải chọn sách cho con cái. Mỗi gia đình cần có một tủ sách, cả cho người lớn và trẻ em. Không chỉ gồm Thánh Kinh, sách kinh, sách giáo lý mà còn gồm cả những sách bổ ích cho việc trau giồi kiến thức và giải trí.

Ngày nay, trẻ em của chúng ta đọc rất nhiều sách vô bổ, còn những sách đáng xem thì chẳng bao giờ động đến. Điều đó khiến một số người chống chế khi nghe nói tới một tủ sách gia đình. Thế nhưng kinh nghiệm của Thánh Inhaxiô, vị sáng lập Dòng Tên, sẽ khích lệ chúng ta. Vị thánh này trước kia là một hiệp sĩ, chỉ thích đọc chuyện kiếm hiệp. Đến khi bị thương phải nằm điều trị, ông muốn đọc sách kiếm hiệp nhưng trong tủ sách bệnh viện chỉ có sách về Gương Chúa Giêsu và về cuộc đời các thánh. Ông đã đọc cho đỡ buồn nhưng rồi nhờ đó mà được ơn Chúa đánh động, trở nên một tín hữu nhiệt thành, một linh mục tông đồ và một vị thánh lớn.

Thế nhưng nếu thấy cha mẹ đọc, một lúc nào đó các em sẽ đọc.

Nên khuyến khích con em hưởng ứng hội thi đọc sách giáo xứ.

Tủ sách gia đình cũng còn là nơi cất giữ những CD phim ảnh và âm nhạc lành mạnh, có giá trị giáo dục cao về giáo lý cũng như về nhân bản.

Nên nhờ các vị đặc trách về văn hoá trong giáo xứ hoặc nhờ các giáo lý viên đến xem tủ sách và cho ý kiến. Cũng có thể nhờ các vị mua giúp những sách khó kiếm tại địa phương.