29 Chương 29
Chương 29.
Với Tột Đỉnh của Niềm Tin, Thiên Chúa là Tình Yêu
“Thiên Chúa là tình yêu ...” Những lời này xuất hiện ở Thư I của Thánh Gioan (1 Jn 4:16), một trong những sách cuối bộ Tân Ước. “Thiên Chúa là tình yêu ...” là căn bản chính yếu của chân lý về Thiên Chúa. Chân lý này được mạc khải qua vô số lời nói và nhiều sự kiện, nhưng chỉ khi tin vào Chúa Kitô, đặc biệt là tin vào thánh giá và sự phục sinh của Ngài thì mới đạt tới sự chắc chắn toàn vẹn của đức tin. “Thiên Chúa là tình yêu ...” là lời của Chúa Giêsu âm hưởng trong lòng mọi người. Chúa Giêsu cũng nói thêm: “Thiên Chúa quá sức yêu thương thế gian đến độ Ngài đã ban Con duy nhất của Ngài, để bất cứ ai tin vào Người Con thì sẽ không chết mà được sự sống đời đời” (Jn 3:16).
Đức tin của Giáo Hội đạt tới tột đỉnh trong chân lý tối thượng: Thiên Chúa là tình yêu! Trong khổ hình thập giá và phục sinh của Chúa Kitô, Ngài đã chính thức tự khải Ngài là tình yêu. “Như thế chúng ta biết và tin tình yêu Thiên Chúa dành cho chúng ta. Thiên Chúa là tình yêu, và người nào ở trong tình yêu thì người ấy ở trong Thiên Chúa, và Thiên Chúa ở trong người đó ” (1 Jn 4:16).
Chân lý Thiên Chúa là tình yêu tạo thành tột đỉnh tất cả mọi điều đã được mạc khải “qua các ngôn sứ và trong những ngày này bởi Chúa Con ...” như Thư gửi tín hữu Do Thái dạy (Dt 1:1). Chân lý này chiếu sáng toàn thể nội dung mạc khải về Thiên Chúa, đặc biệt là chân lý mạc khải về việc tạo dựng và giao ước. Việc tạo dựng hiển lộ sự toàn năng của Thiên Chúa Đấng Tạo Thành. Nhưng tác dụng của quyền năng vô biên này được minh giải nhờ tình yêu. Thiên Chúa tạo dựng vì Ngài là Đấng Toàn Năng. Nhưng quyền năng vô biên của Ngài xuất phát từ sự minh triết và tác động do tình yêu. Trên đây là khái lược công việc tạo dựng. Tuy nhiên, công việc cứu độ hùng hồn và xuất sắc trình bày cho chúng ta một cách cặn kẽ hơn. Tình yêu vẫn là cách diễn tả sức mạnh toàn năng chống lại sự dữ, chống lại tội lỗi của các thụ tạo. Chỉ có tình yêu toàn năng mới có thể biến đổi sự dữ ra sự tốt lành và tội lỗi cùng sự chết thành ra sự sống mới.
Tình yêu đem lại sự sống
Tình yêu là sức mạnh đem lại sự sống và làm cho linh hoạt. Thật vậy, tình yêu hiện diện trong toàn thể mạc khải. Thiên Chúa hằng sống, Thiên Chúa, Đấng ban sự sống cho mọi sinh vật, là Đấng mà Thánh vịnh nói: “Hết thảy đều trông lên Ngài, để xin Ngài ban cho chúng lương thực đúng mùa. Khi Ngài ban, chúng thu lượm; khi Ngài mở rộng bàn tay, chúng được tràn đầy mọi sự tốt lành. Khi Ngài lánh mặt, chúng rụng rời kinh hãi; khi Ngài lấy đi hơi thở của chúng, chúng chết và trở về bụi đất ” (Tv 104:27-29). Hình ảnh này được rút ra từ tâm cốt của việc tạo dựng. Hình ảnh này mang sắc thái nhân hình luận (cũng như nhiều văn bản khác trong Sách Thánh). Nhưng lý thuyết này có động lực Kinh Thánh của nó. Vì nhân loại được tạo dựng theo hình ảnh và giống Thiên Chúa, nói một cách khác Thiên Chúa “theo hình ảnh và giống” con người ta. Tuy nhiên, nhân cách hóa thần thuyết không làm lu mờ siêu việt tính của Thiên Chúa. Điều này không hạ Thiên Chúa xuống những chiều kích nhân loại. Điều này áp dụng chính xác quy luật về loại suy vào các địa hạt như ngôn ngữ và đức tin.
Trong giao ước, Thiên Chúa nói về chính Ngài trước hết với dân tuyển chọn. Thiên Chúa của giao ước cho thấy rõ những ưu việt thuộc Bản Thể của Ngài, tiếp theo là một tiến trình giáo dục. Những ưu việt này thường gọi là tuyệt phẩm của Thiên Chúa. Trên hết tất cả, những ưu việt này là các phẩm trật luân lý, trong đó Thiên Chúa Đấng là tình yêu mạc khải về chính Ngài cách tiệm tiến. Thiên Chúa tự khải (cách đặc biệt trong giao ước Sinai) là Đấng ban lề luật, là nguồn gốc tối cao mọi lề luật. Quyền ban lề luật này được diễn tả đầy đủ trong Sách Thánh và minh xác trong các ưu việt của hành động thần linh.
Các sách linh ứng thuộc Cựu Ước cho thấy rõ những điều này. Chẳng hạn, chúng ta đọc trong Sách Khôn Ngoan lời sau đây: “Vì sức mạnh của Chúa là nguồn gốc sự công chính, và quyền bá chủ vạn vật mà Chúa nương tay ... Chúa Đấng là chủ tể tối cao toàn năng xét xử nương tay, và với lòng khoan dung cao cả Chúa cai quản chúng con; vì Chúa toàn quyền hành động khi Chúa muốn” (Kn 12:16-18).
Lại nữa: “Người nào có thể đo lường sức mạnh quyền năng của Ngài? Và ai có thể đếm đủ được lòng thương xót của Ngài?” (Sir 18:5).
Các Sách Cựu Ước nhấn mạnh đức công chính của Thiên Chúa, nhưng cũng nhấn mạnh lòng khoan dung nhân từ và hay thương xót của Ngài.
Những sách này nhấn mạnh cách đặc biệt đến lòng trung tín của Thiên Chúa đối với giao ước, và đó cũng là một bản sắc “bất biến” của Ngài (tc. Tv 111:7-9; Is 65:1-2, 16-19).
Những lời trong các sách Cựu Ước nói về cơn thịnh nộ của Thiên Chúa, tuy nhiên cơn giận này rất chính đáng, “giàu tình thương và tràn ngập khoan dung” (Tv 145:8). Trong quan niệm nhân hình luận dẫn thượng, những lời này thường bộc lộ “sự bực tức” với dân của Ngài về vấn đề giao ước. Tuy vậy, những lời khiển trách này chính là sản phẩm của tình yêu: “lòng yêu thương nồng nhiệt của Chúa các đạo binh” (Is 9:7).
Chúng ta đã nói những ưu việt của Thiên Chúa không tách biệt với bản chất của Ngài. Vì thế hẳn nhiên không xác thực lắm khi khoa trương về sự phiền trách của Ngài. Thực ra, Ngài là Đấng công chính, trung thành, đầy lòng nhân từ, hay thương xót, mà Thánh Gioan đã viết: “Thiên Chúa là tình yêu” (1 Jn 4:16).
Cựu Ước chuẩn bị cho mạc khải đích thực về Thiên Chúa là tình yêu qua vô số những đoạn văn thần ứng. Chúng ta cùng nhau đọc đoạn trích Sách Thánh sau đây: “Chúa xót thương hết mọi người, vì Chúa có thể làm mọi sự ... Vì Chúa yêu thương vạn vật hiện hữu và không khinh ghét một thứ nào Ngài đã tạo dựng, vì nếu Chúa ghét thứ nào thì Chúa đã chẳng tạo dựng nên nó. Làm sao mọi vật có thể tồn tại nếu Chúa không muốn? ... Chúa duy trì mọi sự, vì chúng là của Chúa, Lạy Chúa Đấng yêu thương mọi sinh linh?” (Kn 11:23-26).
Thế thì vì lẽ gì lại không thể nói rằng những lời trích dẫn trên đây trong Sách Khôn Ngoan đã biểu lộ rõ ràng Thiên Chúa là tình yêu (Amor-Caritas) và Đấng tạo thành muôn loài là Thiên Chúa “Hằng Hữu” hay sao?
Nhưng chúng ta thấy những đoạn trích dẫn khác từ Sách Thánh, chẳng hạn như Sách Jonah: “Vì con biết Ngài là Thiên Chúa nhân từ và hay thương xót, khoan dung, đầy ắp tình thương và hối tiếc vì đã giáng họa” (Jon 4:2).
Lại nữa, cũng trong Thánh vịnh 145: “Chúa nhân hậu và hay thương xót, trầm tĩnh và giàu tình thương. Ngài nhân từ đối với tất cả, và lòng thương xót của Ngài tỏa ra khắp vạn vật” (Tv 145:8-9).
Sự hoàn thành viên mãn trong Chúa Kitô
Càng đọc nhiều lời các vị đại ngôn sứ thì chúng ta càng thấy rõ khuôn mặt chí ái của Thiên Chúa chúng ta. Qua lời ngôn sứ Jeremiah, Chúa nói với dân Israel: “Ta đã yêu thương các ngươi bằng tình yêu muôn thuở; nên Ta sẽ yêu thương các ngươi mãi mãi” (tiếng Do Thái là hesed) (Jer 31:3).
Tuy nhiên theo lời ngôn sứ Isaiah: “... Zion nói, Chúa đã bỏ tôi, Chúa tôi đã quên tôi rồi.” Vẫn theo lời ngôn sứ Isaiah thì Chúa lại phán rằng: “Phụ nữ nào có thể bỏ đứa con thơ của mình, hoặc lại chẳng thương đứa con đã mang nặng đẻ đau? Nếu như có người đàn bà nào đang tâm bỏ con của mình, thì Ta vẫn không bao giờ quên các ngươi” (Is 49:14-15).
Những lời Thiên Chúa nói về tình mẫu tử trích dẫn trên đây có ý nghĩa biết bao! Lòng thương xót của Thiên Chúa được minh họa qua sự dịu dàng âu yếm vô song của tình mẫu tử và còn biểu lộ qua tình phụ tử nữa. Ngôn sứ Isaiah lại nói “Chúa Đấng yêu thương các ngươi phán: ‘Dù núi có thể dời đổi, đồi có chuyển lay, nhưng tình yêu thương khăng khít của Ta và giao ước hòa bình của Ta sẽ còn mãi mãi với các ngươi” (Is 54:10).
Đặc biệt qua các ngôn sứ, Thiên Chúa thể hiện việc chuẩn bị tuyệt vời này trong lịch sử thuộc Cựu Ước cho tới hoàn thành cuối cùng là lời minh định cánh chung Thiên Chúa là Tình Yêu thể hiện trong Chúa Kitô. Sự kiện này không những chỉ được loan báo, mà đã thể hiện trọn vẹn trong mầu nhiệm vượt qua trên thánh giá và phục sinh. Thánh Phaolô đã mô tả sự kiện này trong Thư viết cho tín hữu Ephesus: “Thiên Chúa, Đấng giàu lòng thương xót, do tình yêu cao cả mà Ngài yêu thương chúng ta, dù khi chúng ta chết vì tội lỗi chúng ta, chúng ta cũng được sống lại cùng với Chúa Kitô (chính nhờ ân sủng mà anh chị em được cứu độ)” (Eph 2:4-5).
Như thế chúng ta có thể thực hiện cách viên mãn định nghĩa vĩnh cửu của Thánh Gioan “Thiên Chúa là tình yêu” (1 Jn 4:16) trong lời tuyên xưng đức tin vào “Thiên Chúa là Cha Toàn Năng, Đấng Tạo Thành trời đất.”
Buổi gặp chung ngày 2 tháng Mười, 1985